Stereofotografie - Fotografie in 3D

[laatste update 17 aug 2024 onderaan]

Wie hier is aangespoeld met een zoekprogramma hoef ik natuurlijk niets meer te vertellen over stereofotografie. Daarvoor zijn talloze andere websites beschikbaar. Kijk vooral op die van de nederlandse vereniging voor stereofotografie http://www.stereofotografie.nl en op www.photocracks.com met nog veel meer 3D links.

Is dit nieuw voor je? Lees dan even de korte toelichting alhier: 3duitleg.htm

Nu deze hobby na jaren met nieuwe energie is aangepakt is het wel aardig dit op de grompage te vermelden. Uiteraard zijn de objecten historisch-technisch van aard i.t.t. de bloemetjes en landschapjes die al meer dan 100 jaar de stereofotografie domineren. Sorry, het kan me niet echt boeien..

(alle foto's in cross-eyed view, pagina ontworpen op 800x600 pixels)

1e poging.

Rond 1982 las ik in een fotoboekje de theorie en praktijk van de stereofotografie. Mijn pa had ergens zo'n antiek fotokijkertje opgedoken, en het effect was interessant genoeg om zelf eens iets te gaan proberen. Dus fluks een houten schuifbakje getimmerd tbv mijn trusty KB zoekercameraatje. Statief en draadontspanner uit pa's voorraad gebietst en met mijn twee beste vrienden op zoek naar stilstaande onderwerpen met voldoende dieptewerking:

de huiskamer, kijk naar buiten!

de Helmerhoek in aanbouw

en natuurlijk de gezinsauto

Op aanraden van pa werd een Ilford z/w fijnkorrelfilm geladen, aangezien het viewertje met vrij kleine papierafdrukjes werkt en elke korrel extra zou opvallen. Extra complicatie, het formaat van de benodigde fotootjes was erg klein (iets van 5 cm breed per opname) dus ik moest ze zelf gaan vergroten op zolder. Met de vergroterkop zowat op tafel ging het toch vrij goed. Alleen had de zelf ontwikkelde film nogal weinig contrast dus het werd wat fletsig allemaal. Evengoed een spectaculair resultaat. Nu na decennia is het nog steeds of je er middenin staat.

2e Poging

Leuk, maar zwartwit mist nog wat realisme. Dus maar eens dezelfde actie met een diafilm. Dat kijkt wat lastiger met twee losse Gucki's maar het effect was best goed. En dat zonder de praktijkregels voor stereo te kennen of echt in te ramen volgens de strenge leer van de NVvS.

Achtertuin ouderlijk huis

In ieder geval was de eerste nieuwsgierigheid bevredigd, het lastige afdrukken, bekijken en ronddelen van de viewer(s) weerhield me ervan om dit verder regelmatig te herhalen. Inmiddels heb ik op een NVVS dag een eenvoudige maar goede dubbele handviewer gekocht waarmee snel stereodias kijken geen probleem meer is. Wie met deze hobby wil beginnen raad ik dan ook aan zo'n ding te kopen, je weet niet wat je ziet! En het is de enige investering die je hoeft te doen, dat schuifje voor de camera maak je simpel zelf van hout of een aluminium hoekprofieltje.

3e poging dankzij Fokker

Uit de Fokker boedel kwam via mijn werkgever (Stork) een oude luchtkaart tafelviewer beschikbaar. Hiermee kun je gewoon formaat foto's 3D bekijken. Kortom weer een fijnkorrelfilm uit de koelkast getrokken, nieuwe schuif getimmerd voor pa's SLR en maar weer op stap. Af laten drukken op 10x15 hoogglans en onder de kijker met dat spul. Jahoor, het werkt!

Citroentjes in Oost-Groningen

Nou had ik in een metallografisch tijdschrift een keer stereoparen gezien, gemaakt met de raster-elektronenmicroscoop (REM). Aangezien dat mijn dagelijkse gereedschap is, was het experiment snel uitgevoerd tijdens een lunchpauze. Dit is de overtreffende trap van macro-fotografie. Vergrotingen vanaf 50x tot aan 100.000 als het echt moet. Op verzoek van een collega werd de spreekwoordelijke dooie vlieg als testobject gebruikt. En zie wat een detailrijkdom.

uiteinde van een vliegenpoot

Zelf vind ik de foto van een micro-filtratie membraan een stuk interessanter, dat is sowieso een dankbaar object in de REM.

microfiltratie membraan

Ook de diverse breukvlaktypen zijn erg leuk om met diepte te aanschouwen.

een gietfout (holte) in metaal

De productie is simpel dankzij de electronische beeldverwerking en een erg goeie HP laserprinter op glossy fotopapier. Bij bezoekers en passanten in ons materiaalkunde lab is de kijker met een stapeltje foto's een succes. Zoals eenieder die zich hier een beetje in heeft verdiept zal be-amen, is het stereogebeuren algemeen volkomen onbekend, en de verrassing rechtevenredig hiermee. (naschrift 2010: het wordt opeens toch weer mode - in de bios en thuis op tv!).

De doorbraak dankzij een kaduuke TV

Eindelijk was de geerfde supergrootbeeld kleurenbak van wijlen mijn pa definitief defect. Onze vaste TV reparateur zag dit na 1 minuut. Het was bij hem in de werkplaats, we hadden allebei tijd zat dus effe kletsen over wederzijdse technische hobbys. Plots valt nietsvermoedend het woord stereofotografie. De man veert op, trekt een dubbeldeurs kast los en ziedaar, alle bekende en onbekende hulpmiddelen: viewers, dubbele camera's, geknutselde splitterlenzen enzovoorts. "Waarom ben je niet bij de club dan?'' - 'Ja weet ik veel, is die er dan?' Kortom bij het verlaten van het pand had ik een uitnodiging op zak om eens een regionale bijeenkomst te bezoeken. Sure!

Projectie

Enkele weken later: een interessante avond onder ervaren stereofielen (gemiddelde leeftijd? boven de 60 in ieder geval). Keurig filmzaaltje met aangepaste apparatuur en daar ging het loos. De ene na de andere achteloze grootbeeld kleurendiaprojectie in 3D. Ongelofelijk zo realistisch. Tja, dat moet een technisch geinteresseerde knutselaar wel enthousiast maken. Na afloop bleef 'de jeugd' (alles onder de 50?) nog wat nakletsen, de in onderdelen meegenomen Fokkerviewer werd opgesteld en de -in dit gezelschap amateuristische- kiekjes werden aanschouwd. Maar inmiddels had ik al begrepen dat projectie de volgende stap moest worden. Kortom: op zoek naar een dubbele projectorset.

Internet !

Uiteraard: marktplaats, voor al uw "incourante zooi"! Binnen twee weken was de gedroomde aanbieding daar. Een volledige projectieset met alle hulpmiddelen en een doos boekjes en clubblaadjes. Na wat heen en weren per email fluks afgereisd naar Eindhoven (tja je moet er wat voor over hebben) en kennis gemaakt met een ras-knutselaar, ex Philips ingenieur en ook weer al jarenlang met dit onderwerp in de weer. Het vooraf ingeschatte halfuurtje werd 2 uur, wederom dankzij de technische hobby's. Kortom, uitstekend gescoord en in 1 klap alles in huis wat nodig is voor de projectie, nou nog ...

Stereocamera's

Tja, stilstaande objecten bij windstil weer... toch maar eens kijken naar zo'n oude jaren 50 stereocamera. Een speciaalzaak in Haarlem had er een paar online staan. Weer wat mailen, een belletje en ik mocht zowaar twee toestellen een weekje op proef hebben (mag ook wel voor dat geld, wat zijn die dingen duur). De Kodak en de Revere. Beiden ongeveer dezelfde objectiefjes en negatiefformaat.

mooi he...da's dan 525 Euro!

Twee diafilms gehaald en systematisch dezelfde onderwerpen met beide camera's afwisselend gefotografeerd. Op een kladblok alle instellingen vastgelegd (dit zijn dus volledig handbediende toestellen zonder enige meetinrichting). Films naar een vertrouwd fotovaklab gebracht ivm het 'niet snijden' adagium en thuis provisorisch ingeraamd tussen twee zwarte kartonstrookjes (klein vierkant formaat plaatjes in gewone kb raampjes). Met de Gucki's meende ik al wat te ontwaren, maar de projector gaf de doorslag.

De crisiseend

Doorkijkje in ons lab

Erg jammer dat beide toestellen hun fouten bleken te bezitten. De Kodak was gewoon onscherp in de verte en bovendien is de langste sluitertijd 1/25 en dat is te weinig voor available light van statief (standaard flitscontact heeft ie niet). De verder perfecte Revere bleek bij diafragma 5.6 en hoger donkere hoeken te produceren (vignettering), zeer storend met name bovenin. Voor dat bedrag mag je verwachten dat alles goed is afgesteld, dus ze gingen beide met pijn in het hart (maar dan weer niet in de poenflap) retour Haarlem. Met grote dank aan de handelaar voor het mogen uitproberen (zie onderaan de pagina voor een onverwacht vervolg).

Gekoppelde kleinbeeld zoekercameras

Aanvankelijk had ik er in afwachting van de bovenstaande test geen belangstelling voor, maar de ingenieur had ook nog een gekoppelde KB set in de aanbieding. Konica Big Mini's op een fraai gefreesde aluminium voetplaat en de sluiters gekoppeld met een driedraads kabeltje. Wederom geselecteerd op gelijkheid bij de importeur. Naar zeggen goed werkend. Kort en goed: pakje naar het oosten en weer een weekje testen. Deze set is uiteraard een stuk gemakkelijker in de omgang met autofocus vanaf 35 cm, belichtingsautomaat, flits met drie programma's en een sluitertijd van max 3.5 seconde. Okee, het ziet er niet zo mooi uit als de klassiekers (kwestie van smaak inderdaad), maar het is hetzelfde als met een (al dan niet 'echte') oude eend: het moet wel gewoon redelijk bruikbaar zijn.

Konica Big Mini x 2, knap werk!

Na de eerste film blijkt dit inderdaad het geval te zijn. Keurig belicht, haarscherp, goed stereo-effect. Kortom verkocht! Bij de eerste proefshowing op de regionale stereoclubbijeenkomst bleek dat de uitlijning in de dia's goed gelukt was. Daar twijfelde ik aan omdat het met de montageprojector perfect was, maar in de dubbele diaprojectorset weer wat hoogtefout vertoonde. Dat ligt dus aan de minder exacte positionering in mijn diaprojector. Moet maar eens wat aan geknutseld worden dan met verende stripjes ofzo. In de losse diaviewer gaat het sowieso perfect.

Projectie

De Leitz RA150 diaprojector die ik van pa heb geerfd heeft nooit last van storingen, dus op zoek naar een tweede. Dat viel tegen, het zijn altijd R150 manual focus modellen of oudere dan wel nieuwere typen als er al iets wordt aangeboden. Een gevraagd advertentie bracht uiteindelijk weer verlossing en ook nog in de regio. Voor een acceptabel bedrag werd een tweede RA150 met 85 mm elmaron lens gescoord. Even vlot aanelkaarbouwen met dubbele verstelling en presto:

Leitz pradovit RA150 duootje.

Keurig setje nietwaar? Loopt betrouwbaar. Deze set hangt nu standaard boven de bank aan de muur. Stofhoes eraf, scherm ophangen aan een vast oog in het plafond ertegenover en draaien maar na slechts 5 minuten.

Had ik al gezegd dat je perse een 'zilverscherm' (aluminium) moet gebruiken voor de projectie? Andere typen (wit plastic, glasparel, witte muur of laken) depolariseren het licht zodat het 3D effect weg is. En natuurlijk gestandaardiseerde 3D brillen met lineaire polarisatiefilters. Die kun je kopen via internet of op de NVVS clubdagen in Soest. De moderne bioscoopbrillen zijn wat anders die doen het niet.

Sound and Vision!

Om een echte diashow te maken is het leuk om de projectie te laten sturen door een band- of cassetterecorder waarop je muziek en commentaar kan zetten. Na al die moeite van het maken van de stereoparen is dat beetje extra werk nietig. Dankzij een extra kop in het apparaat kunnen er synchronisatiepulsen op de ''achterkant'' van de cassette worden gezet. Eenmalig de dia's op het goede moment transporteren en daarna gaat het automatiek. Mijn pa deed dat al in de jaren '70 met zo'n Philips N6400, ja ik heb hem nog ;-)

Een hele elegante optie is de ITT NOKIA AV recorder, waar het hele spul inclusief het pulscircuit al in zit gebouwd. Kan direct aan de projector, makkelijk! En het stereogeluid is niet eens zo beroerd via een goede HiFi installatie. Een eenvoudige microfoon/muziek mixer zit er ook in. Maar hij neemt niet erg geweldig op dus dat doe ik eerst op een spoelenrecorder, waarna het resultaat met een HiFi cassettedeck wordt overgezet op het projectiebandje. En dan alleen nog eenmalig de wisselmomenten inpulsen.

ITT Nokia SL837AV (folderfoto)

De stuurpulsen van de diverse systemen zijn allemaal ongeveer hetzelfde (1000 Hz op spoor 4) en onderling uitwisselbaar. Dus met een diadoos en een gepulste cassette kon je zo naar een NVVS clubdag en showen met de aanwezige apparatuur (ondersteunen ze niet meer zie verderop).

Mijn eigen series met geluid draai(de) ik op de regionale clubavonden gewoon middels mijn eigen meegebrachte ITT recorder en een lang DINsnoer naar de zaalversterker. Nog een touwtje naar de diaprojector en draaien maar. Werkt perfect in HiFi stereo kwaliteit, daar kan een setje plastik PC spiekertjes niet aan tippen. Een setje MFB speakers wel maar dat is een ander verhaal..

De geniale inraamprojector van Chris Vissers

Om goed te kunnen projecteren is een zeer precieze uitlijning van beide dias in de raampjes noodzakelijk (in een viewer is het al snel goed). Binnen 1/4 mm moeten hoogte en rotatie kloppen en tevens dient de juiste verschuiving tussen links en rechts ingesteld te worden om de zaak zo natuurlijk mogelijk te laten lijken (het z.g. stereoraam). Er zijn ervaren stereofielen die dit op het oog met een simpel lichtkastje en wat hulplijntjes kunnen maar ik behoor daar niet toe. Het ideale hulpmiddel -de inraamprojector- is al lang geleden uitgevonden en sindsdien in kleine serieproductie bij Chris Vissers van de NVVS. Ik had het grote geluk dat bij mijn 2e hands startset zo'n duur ding zat, alleen was dat wel een vroeg exemplaar met nogal wat onhandigheden. Dus dan zelf maar aan het knutselen:

inraamprojector in actie

Origineel moest je je beide diaprojectoren zonder lens links en rechts naast dit kastje plaatsen, zodat ze met spiegels het licht naar boven door de dias leiden en dan via de overgezette projectorlenzen en een los spiegeltje het af te stellen beeld projecteren op je grote scherm. Dit is niet fijn werken, die projectoren maken herrie en hitte, nemen erg veel plaats in en zoveel licht is helemaal niet nodig. Dat laatste spiegeltje was te slap opgehangen dat verstelt zichzelf steeds. Dus een steviger frame gemaakt en bovendien vast ingebouwde verlichting in de kast gebouwd ter vervanging van de projectoren:

ingebouwde verlichting

Dit zijn hele simpele reflectorlampjes van de gamma, met facetreflector en helder dekglas. Ik heb drie soorten geprobeerd en deze gaven het beste beeld. Botweg in een kroonsteentje op de bodem vastgeschroefd, extern regelbaar 24V halogeentrafootje eraan en we hebben een keurig geruisloos en ''koud'' klein doosje waar alles in zit. Het strooilicht uit de zijkanten is weer handig bij het knippen en plakken na het afstellen. Het projectieschermpje is een plaatje glad hardboard dat met een spuitbus ''wielenzilver''verf uit de autoshop in een laag of 4 is opgebouwd. Het grote voordeel van de inraamprojector is dat je live het effect van de afstelling op het stereobeeld ziet, naast de vergrotingsfactor die preciezer afstellen mogelijk maakt dan een lichtbakje.

Een echte stereocamera.

Via de regioclub mocht ik een Nimslo in bezit krijgen. Dat is zo'n beetje de modernste betaalbare stereocamera.

Nimslo

En dat hebben we te danken aan een mislukt project uit Amerika vroeg jaren 80. Het apparaat is namelijk oorspronkelijk bedoeld om via een speciaal procedé van die 3D-ribbelfoto's te maken. Vandaar ook de 4 lenzen: hij zet 4 staand formaat plaatjes in 1x naast elkaar op de film. Uiteraard was dat ontwikkelprocedé alleen via speciale Nimslo centers te bestellen en nogal prijzig. Het ding was ook nog eens best wel duur (300 dollar ofzo) kortom een instant flop.

Later toen ze voor dumpprijzen de handel in gingen werden ze ontdekt door de hobbystereofotografen. Je kan namelijk gewoon de twee buitenste plaatjes gebruiken voor een halfkleinbeeld stereopaar op diafilm. De binnenste 2 doe je niks mee. Veel handigerds hebben de Nimslo omgebouwd naar volformaat KB stereocamera door binnenin aan het zagen en omconstrueren te gaan (2 lenzen eruit, de andere 2 verplaatsen en de sluiter ombouwen naar 2 gaten). En dan heb je een redelijke camera inclusief automatische belichting, hetgeen het grote voordeel is boven de jaren '50 klassiekers (naast het prijsverschil uiteraard!). Afgezien van chronische onderbelichting (deze heeft al een correctiefiltertje) schijnt het best te werken. De test loopt nog, daarna kijk ik wel of ik ook de binnenkant zal ombouwen. Zo blijft er natuurlijk niet 1 originele Nimslo over...

1 film later: jammer dan - het transportmechaniek hapert. De teller doet het soms niet en hij blokkeert niet na 1x spannen. De helft van de film dus naar de kloten. Resterende foto's zijn overigens goed (beetje donker nog), wel lastig dat staande formaat. Maar ze gaan zonder meer in standaard 1/2 kb raampjes en zijn ook zonder afstellen meteen te gebruiken in een viewer. En dat is wel weer handig voor incidentele en beginnende stereofotografen. Na afstellen in de inraamprojector doen ze het gewoon goed. Maar ik vind het wel een beetje magertjes hoor zo'n smal beeldje. Als je daarna weer vol KB draait is het verschil groot.

Nimslo nummer twee:

Inmiddels is er via de regioclub nog een Nimslo aangespoeld ditmaal een keurig verbouwde die stuk was (en gedemonteerd). Kijk dat is handig, desnoods kruis ik de twee.

verbeunde twee-oogs Nimslo

Na zorgvuldig bestuderen lijkt er weinig mis mee te zijn alleen doet de electrickery het niet na montage van de batterijen. Hm het contactlipje is weg. Nieuwe aangesoldeerd, presto we have light in de zoeker. Het interne correctiefiltertje voor de belichting weggehaald en buitenop geplakt dan kan je er nog wat mee experimenteren. De teller van deze doet het warempel ook nog. De oogafstand is natuurlijk veel te klein (37 mm) maar wellicht valt het mee met relatief dichtbij opnamen (tot 2m). Proeffilmpje maar weer:

hmm helemaal niet gek!

Er zit wel helderheidsverschil in (kan eigenlijk niet, minder gelukkig verbouwd?) en de randen zijn vaag door een te groot beeld voor dit lensje + vast diafragma. Als je 15% weggooit is het wel te gebruiken dus gewoon inramen in iets smaller masker. Het is wel allemaal erg donker, bovenstaande negatiefscans zijn flink opgehaald en dat kan natuurlijk niet met dias. Keer een 400 ASA film laden en de knop op 100 zetten?

Digitalis??

Nu de analoge fotografie uit de wereld verdwijnt gaat ook in stereoland het roer om. In de landelijke club wordt dit gepromoot door geen analoge projectie meer aan te bieden op de clubdagen. ''Scan je dias maar en lever een CD in''. Men heeft twee dikke beamers met een speciale computer gekocht en doet het voortaan daarmee. Ook daarvoor geldt: voor wie van makkelijk houdt, bestanden laden knoppie drukken en achteroverleunen.

Maar ja, het is echt niet dezelfde kwaliteit mbt scherpte kleur en contrast als kleinbeelddias (''je went eraan'' tja). Op een paar gefortuneerden na zal de massa van de leden (gemiddeld aardig op leeftijd) vermoedelijk geen dubbele gekoppelde digitale cameras kopen, plus de specifieke computerverwerkingshandel die daarna nodig is. Om nog te zwijgen van een eigen set dubbele beamers om thuis te projecteren, dan wel zo'n custom made kijkdoos met twee LCD schermen en halfdoorlatende spiegel/polafilters. Duizenden euros ben je er zo aan kwijt, die digitalis.

Tegen twee simpele kleinbeeldzoekercameras (of een relatief goedkope Nimslo), eventueel twee (ook goedkope) diaprojectoren en een klein assortimentje eenvoudige montagehulpmiddelen. Zeker nu de markt wordt overspoeld met 2e hands analoge spullen voor bijna niets kan je heel goedkoop een goede set samenstellen. Voor het prijsverschil met de digitale set kan je honderden diafilms verwerken en de startinvestering is slechts een fractie. Beginnende stereoliefhebbers kopen of maken gewoon een dubbel diaviewertje, timmeren een schuifje en kunnen meteen aan de slag.. verderop wat avonturen met 2e hands digitalis.

Viewmaster ®

De meest bekende stereokijker is vermoedelijk de GAF viewmaster ®. In de jaren '60 en '70 een hit als kinderspeelgoed maar ook wel toegepast voor stereo presentatie van allerlei projecten. De firma die het systeem leverde had een ploeg fotografen met zeer geavanceerde apparatuur om de bron opnamen te maken voor de in miljoenen oplage vermenigvuldigde stereoschijven. Naast de usual suspects (landschapjes landmarks etc) werd er ook veel merchandise verkocht van TV en film series zoals flipper rintintin en dergelijke amerikaanse meuk. Elke schijf bevat 7 stereoparen (14 mini diaatjes). Met de hefboom rechts draai je de volgende dia voor. In het venstertje tussen de lenzen lees je dan de toelichting. Slim!

een late viewmaster ® met schijven (3 in een pakje)

Zelf heb ik nooit zo'n ding gehad als kind (te duur) maar een buurjongen gaf me ooit een defecte grijsplastic kijker (mechaniek stuk) en een paar schijven. Door met de hand te draaien zag ik toch beeld. Nooit geweten dat het stereo was, mij vielen alleen de overdreven amerikaanse snoepkleurtjes op. Bovenstaande rode kijker heb ik geerfd van pa die hem als architect een keer van een bouwbedrijf kreeg, inclusief een paar schijven over projectbouw (mooie reclame!).

Onlangs dook ik in de wondere wereld van de expo '58 in Brussel, en daar blijkt een fikse serie VM schijven van te hebben bestaan. Een collega hobbyist uit Belgie was zo genereus om mij een setje te sturen (hij had ze maar liefst 7 dubbel - dank U Les!). In de VM zijn het mooie maar wel erg kleine plaatjes dus snel de hires (dia) scanner van het werk geleend en in 2 dagen die 13x14 plaatjes stuk voor stuk ingescand, gekadreerd en in een stereopaar afgesteld. Oef wat een klus, maar je kan er nu wel fullscreen op de pc naar kijken. Een kameraad uit de regioclub heeft ze vervolgens digitaal kleurverbeterd en op de clubavond geshowd op zijn LCD spiegelkast. Als nieuw zo mooi!

scannen middels een HP scanjet C7716 en een geknutseld maskertje

stereopaar uit 1958 (cross eyed)

Om in een stereo diaserie te gebruiken heb ik er ook een paar overgezet op 35 mm met een balgapparaat:

met zelfgeknutseld houdertje voor de schijf

Dat ging behoorlijk goed, mooi grootbeeld geprojecteerd. Blijft uiteraard wel een beetje blauwig verkleurd.

Alsnog een Revere

Een oude (jongere) vriend van mij had al jaren geleden bij toeval zo'n echte stereocamera gescoord (zie boven), geruild tegen de geerfde kleinbeeld Nikon set van zijn pa. Ik leende hem een statief, draadontspanner en lichtmeter, gaf uitleg hoe te fotograferen met zo'n antiek ding en hij schoot een proeffilmpje vol. Zoals te verwachten is bij de jonge generatie whizzkids is de lol snel af van een stuk techniek zonder computers. Toen ik hem laatst na jaren weer eens sprak heb ik maar een ''onweerstaanbaar'' bod gedaan op de Revere en mocht alsnog zo'n machtig toestel de mijne noemen. En dat is goed nieuws want ik kreeg de laatste paar films lelijk panne met de gekoppelde Konica's: toenemend belichtingsverschil links/rechts tot het echt niet meer kon. Klote electronica.... OK gaan we verder met het klassieke alternatief:

Mooi he. Dr zit zelfs een afstandsmeetzoeker op, een flitscontact (bolle boutkop moet nog afgeslepen worden voor standaard flitser) en voor als je lichtmeter zoek is een richttabelletje (althans voor 10 ASA ahum). Hij is wat beschadigd en de opwikkelknop is vervangen door messing eigenbouw maar dat geeft niet voor het gebruik. De sluiter klinkt gezond hij zal nog wel werken.

Bovenkap eraf voor wat service: zoekers reinigen, parallaxcorrectie gangbaar maken, flitscontact aanpassen aan de moderne tijd en uiteraard alle stof en roest eruit.

kap los parallaxcorrectie eruit en reinigen

flitscontact platgeslepen en opnieuw geklonken

set gecompleteerd met lichtmeter en automatische flitser. Lekker compact.

Eerste film geschoten: de teller stopt na 5 (mechaniek stuk) dus je moet zelf doortellen. Verder kreeg ik hem niet ontkoppeld voor het terugspoelen en daardoor brak de film. In het donker geplakt en over de sprockets heen teruggewikkeld... Terug van de Hema (superservice: vermelding van ''niet knippen - stereo'' gaat goed!) het valt reuze mee. Geen dubbelopnamen en alleen het laatste stukje gesluierd. Uiteraard weer wat donkere hoekjes -dat had die dure van bovenaan de pagina ook dus het zal wel een ontwerpfout zijn- maar verder ziet het er keurig uit. Zie je wel, gered door een klassieker ik had het kunnen weten. Nou nog raampjes zoeken voor dat formaat of gewoon eenzijdig afplakken.

Na nog een paar avondjes sleutelen deed de teller het ook weer, tweede film is erdoor en gelukt (terugspoelen gaat nog steeds te zwaar, dat had die eerste ook overigens. Het spul in de bodem moet nodig nagesmeerd worden). Inramen met een ouwe truc: raamhelften 1/4 slag gedraaid monteren = 24x24 opening wil net.

beunraampjes

Moet je wel de hoekjes uit de Gepe raampjes beitelen en af en toe een reepje zwart aan de zijkant plakken maar ok. Alles beter dan die schreeuwend dure Bonum raampjes.

Diversen in de opruiming

Kadootjes van dezelfde maat (het is opruiming in ouwe analoge meuk): een beamsplitter zo te zien uit Rusland. Goedkope plastic versie van de bekende Meopta/Stitz en dergelijken.

Beamsplitski

Grappige set bestaande uit de splitter en een paar adapterringen (ik moest er 1 verzagen om tweemaal 52 mm buitendraad te krijgen), maar ook een opzetstuk waarmee het een viewer wordt voor de aldus gemaakte dias (twee halfjes in 1 frame). Oogafstand ongeveer correct dus dit is mogelijkerwijs een betere halfkleinbeeld stereoset dan de Nimslo. We zullen er eens een testfilm doorheenjagen:

yep doettet maar wel een beetje vaag beeld.

Krijg net van een andere oude kameraad een soortgelijke viewer maar dan van goede kwaliteit aangereikt.

eerlijk bakeliet!

DrieDee op de PeeCee

Tegenwoordig (alhoewel dat werkte vijftien jaar terug ook al maar niet zo gemakkelijk als nu) is de stereohobby ook leuk te bedrijven op de computer. Daarvoor heb je nodig:

- GLASpijpmonitor (led of lcd werkt NIET) of een DLP beamer met minstens 85 Hz beeldfrequentie of een Zalman 3D monitor dan wel een LG 3D TV. In het laatste geval heb je geen shutterspullen* nodig maar alleen een paar bijbehorende 'polaire' polarisatiebrillen.

-*Een 3D shutterbrilstuurkastje voor tussen de VGA plug van computer naar beeldscherm - zie onder

-*Een of meer standaard shutterbrillen die erbij passen, meestvoorkomende model is van ASUS

- *Een VGA kaart van het merk NVIDIA plus de gratis downloadbare 3D drivers die erbij horen OF een complete ASUS deluxe VGA kaart met brilaansluiting EN de originele software (met een 3D viewer) die erbijhoort.

- Het gratis te downloaden programma Stereophotomaker, laatste versie ophalen voor Zalman ondersteuning.

- Een willekeurige digitale camera en een schuifje, zie boven, of als je er lol aan krijgt een zelf gekoppelde set of een kant en klare Fuji 3D camera. Die worden ook wel en keer 2e hands...

Op het net is alles hierover te vinden in 3D fora, de NVIDIA supportpagina's**, diverse gamerscommunities (daar komt het spul oorspronkelijk vandaan) dus vraag het mij niet maar ga lekker zelf op ontdekkingsreis. De spullen zijn meestal goedkoop te scoren op marktplaats, voor die gamers is het nieuwste nog niet snel genoeg maar voor stilstaande stereobeelden maakt het geen moer uit. Ook spul van 10 jaar terug werkt prima.

Ik kreeg van een oude kennis een shutterbrilset zonder merkaanduidingen behalve ''I-3D'' maar hij lijkt op de Elsa Revelator / H3D in zijn zoveelste reincarnatie. Infrarood aangestuurd middels dat kleine zendertje met de twee IR leds. Het 3.5 mm stekkerbusje op de stuurdoos is vermoedelijk een standaard aansluiting voor Asus achtige brillen dat is handig. Mooie grote LCDs ik ben benieuwd.

variatie op een thema

En inderdaad, deze bril doet het niet wegens lege batterijtjes van een zeer apart type. Kastje aangesoldeerd met een paar penlights: geen effect. Toen maar een ASUS bril in dat stekkerbusje geplugd en zie hij doet het meteen (NVIDIA stereodriver optie: DDC glasses IO**) ! Makkelijk, kan dat VGA doosje gewoon aan de pc blijven hangen en hoef je alleen de ASUS aan te pluggen als je wilt stereokijken. Een stuk of 5 brillen trekt ie nog wel. Kost ook geen batterijen meer, fijn geregeld. Bedankt Roddy!

**helaas hebben ze vanaf een bepaald jaar de universele drivers eruitgehaald ten gunste van alleen hun eigen hardware. flauwe koppelverkoop :-( . zoek dus naar de laatste driver waar deze streek nog niet is geleverd.

Analoge 3D VIDEO - de laatste uitdaging. (nu achterhaald door de goedkope 3D videocamera van LG, wel een leuk project om te lezen)

Tja dat jeukte al een hele tijd, na 3D op de PC wil je zelf ook wel stereo filmen en weergeven. Maar dat gaat zomaar niet: 2 digitale videocameras, dan de output synchroniseren en omzetten in AVI files, dat dan weer met software inmekaarvlechten tot stereo-AVI. Het is allemaal wel beschikbaar maar wat een lijdensweg en vooral wat een dure grap. Inmiddels is er de Fuji 3D fotocamera die ook (gereduceerd) in 3d kan filmen. Heb je een kapitale geheugenkaart nodig, en minstens zo'n 3D monitor (kleintje van Fuji of gewoon de Zalman) daar gaan de kosten alweer. Ik maak maar geen woorden vuil aan de zoveelste reincarnatie van de optische beamsplitter die ook weer wordt aangeboden als ''magisch voorzethulpstuk voor iedere gewone camera''... zucht, komen we dan nooit van dat onding af. Trouwens wie me een béétje kent weet dat ik veel meer lol heb met het verbeunen van oude afgeschreven analoge spullen - voor niks of bijna niks.

Uit mijn video 2000 avonturen (zie elders) had ik uiteindelijk 4 van die fijne VK4001 analoge buiscameras beschikbaar evenals alle documentatie erbij. OK dan is het een poging waard, sneuvelt er wat dan is de schade beperkt (10 euro per camera). Eerste hobbel: de cameras moeten gesynchroniseerd lopen om naderhand de videosignalen te kunnen mixen. Schema erbij: alles wordt helemaal vooraan de lijn gestuurd door één kristal&timerchip waar 8 signalen uit komen tbv de rest stroomopwaarts. Netjes 10V gebufferd met torren erachter dus vermoedelijk voldoende belastbaar om 2 cameras te sturen. Daar gaan we dan!

timerchip slave camera na koppelen

Het is zo lekker simpel met analogica op deze schaal. Printbanen van de slave camera lossnijden en buitenom met een stuk lintkabel doorverbinden met de overeenkomstige punten in de master camera. Oud 9p D-plugje ertussen om ze los te kunnen halen, en proberen maar.

keurig in sync:

YESSS dat is gelukt. Ze lopen perfect gelijk en je kan de video out gewoon aanelkaarknopen dan krijg je een keurig stabiel dubbelbeeld. Stap 1 is gelukt. Next: om en om schakelen in de maat van de halfbeelden (1/50e seconde).

de viewer en zijn sync chippie

Tja dan moeten we dat triggersignaal wel ergens weghalen. Enig zoekwerk in de v2000 recorder gaf wel de gewenste signalen meer helaas bij aftappen ging het beeld in de scrum. Ah, dat kleine z/w viewertje op de camera is een mini TVtje daar zit ongetwijfeld dat signaal ook ergens in. Open dat ding en scoop eraan. Hebbes: een fijn sync chipje met oa de fieldpuls in voldoende sterkte. Daar gaan we een tweetal TTL logic chips mee sturen. Toch fijn dat ik dat vak op de HTS gehad heb inclusief een keurig BOEK.

De puls moet eerst een blokgolfje worden, doen we met een tweedeler/flipflop. Dan twee stuursignalen eruithalen tbv de cameraswitch, simpel: een rijtje inverters in serie (eentje minder voor het verschil links-rechts). Tenslotte -met dank aan oud klasgenoot AM- een supereenvoudige oplossing om de camerasignalen met twee torren om en om te schakelen tot één stereo composiet videosignaal. In dat signaal zijn de even lijnen de linker, en de oneven lijnen de rechter camera. Op de scoop klopt het als een bus.

beuntech werkt!

Spul in een oud schroevendoosje gepropt en op de viewer vastgeschroefd. Paar schakelaartjes erbij voor parallel/stereo en mono links/rechts tbv scherpstellen en stereoraam afstellen. Nieuwe DIN AVstekkers op de cameras en de originele hirose plug achteraan de schakeling, zo is het standaard bruikbaar op elke recorder of camera adapter. Eén geluidskanaal en trigger doorverbonden met die plug dan werkt dat ook weer. Stereo geluid is evt simpel realiseerbaar, gewoon die andere camera op het tweede pootje solderen.

Hiermee kan al opgenomen worden op video (in stijl een v2000 portable gebruikt, geeft een fijn scherp beeld en ik ken die halfjes brood als mijn broekzak langzamerhand). Meteen in september het spul maar mee op vakantie (F) om alvast wat content te tapen. Voor de grap in anaglyph (rood/groen) ook wat opgenomen, dat was ter plekke meteen te bekijken met simpele brilletjes. Wat een lol! En dat is pas het begin. Na thuiskomst heb ik het nog geshowd op de MFBfreaks meeting (in analglyph versie), past leuk in de 70s philips wereld die daar gevierd wordt.

werkende 3D ''sjouwable'' videoset op locatie (anaglyph)

Next! weergave op een analoge 50Hz beeldbuis-TV met shutterbril (ASUS net als hierboven bij de PC avonturen). Hiervoor zijn wat schemas beschikbaar op het net (ik geef je straks de link). Met een paar CMOS chips en wat analoge elektronica weten ze het juiste signaal (400Hz blokgolf in fase wisselend) te fabriceren. Nu is het moment om mijn stereokameraad Johan K te prijzen want die heeft hier heel veel meer verstand van en kreeg werkend wat mij niet lukte. Bovendien bouwt ie een stuk netter dan deze ontspoorde fietsenmaker. Een andere zeer belangrijke wijziging die ie voorstelde was het vervangen van de bovengenoemde TTL logicchips op de camera door een elegantere methode met CMOS spullen: minder storing op het beeld en stabieler bij weinig licht in de pijp. Dan nog een handige syncscheiderchip die netjes links-rechts fieldblokgolven levert. Overigens had ik dat ook al gevonden op het net maar had die chippies niet. Hij wel!

shutterbrilstuurprintje (c) Johan K productions

Bij hem thuis werkte het niet want de laatste glaspijp TV daar is een 100Hz en dan gaat het inderdaad mis. Ik heb thuis -uiteraard- alleen glaspijp 50Hz exemplaren dus daar liep het direct en ook nog heel behoorlijk. Te gek wat een effect! Het geknipper valt erg mee, de halve verticale resolutie merk je bijna niks van maar de diepte is geweldig en ook nog in full color. Zowel live van de cameras als van de v2000 opname uitstekend stabiel. Net op tijd, volgende week is er weer een stereo regiobijeenkomst, dat wordt een fijn primeurtje. Lang leve de eerlijke analoge spullen voor een koopje: als je het wilt bouwen van scratch ben je ca. 85 euro kwijt inclusief de TV, videocameras en v2000 recorder. Mij kostte het minder dan 10 eu aan elektromaterialen ik had immers alles al. Zet dat eens af tegen de bovengenoemde digitale goudmijn, ik wist het wel. Het is tenslotte ook nog hobby! Afspelen kan op elke (glaspijp 50Hz) TV en elke videorecorder (ja hoor als je perse VHS of erger nog DV wil gebruiken ik hou je niet tegen), shutterkastje ertussen en kijken maar. Analoge video kopie moet ook werken (zal iets waziger worden), het is standaard PAL CVBS gebleven. Digitaliseren naar AVI of MPEG gaat NIET werken, ik heb het geprobeerd maar dat proces gooit teveel informatie weg (complete halfbeelden) dus stereo is foetsjie. Fijnzo ;-)

Hier staan de schemas en nog veel meer:

http://www.epanorama.net/circuits/sega3d.html (de shutterbrildriver)
http://webpages.csus.edu/~heinega/Two_Camera_Field_Sequential_3D_Circuit_Design.htm(cameraswitch)

http://www.petesprojects.com/stereo-video/index.htm (vooral deze link is de moeite waard, gaat wel diep)

Zojuist gedemonstreerd op het werk en ook de laatste cynicus (''hou toch op met die ouwe analoge troep dat is er allang digitaal'') moet toegeven dat het echt werkt. Q.E.D. Volgende stap zou zijn de camera nogmaals opbouwen met iets nieuwere -veel lichtere en mogelijk lichtsterkere- modellen bv de VK4033. Die heeft bovendien al een externe sync bus dan hoeft er niet gesloopt te worden.

Nazorg: brilspanning iets verhogen waardoor minder geestbeeld, en het beproefde 1 tors VCR-out buffertrapje achter het stereo cvbs signaal plakken om de cameras wat te ontlasten. Perfect, nu schakelen ze ook netjes door als er te weinig licht is. Nou nog een passende accu zoeken voor de recorder (zelfs ongebruikte originelen zijn inmiddels ripper dan RIP) en we kunnen de straat op met het spul. Oei met één camera op de schouder en de recorder om de nek was dat al afzien...

mini beamertje van NOBO, bedankt Rob!

Op de stereobijeenkomst demonstreerde de gastheer een miniatuur beamertje (afmeting sigarettepakje en met zowel PC als AV ingang), voor weinig opgedoken ergens. Toch eens proberen of die dan de shutterbril bijhoudt. Verrassing: niet alleen keurig 3d maar ook veel minder beeldflakker. Komt door de DLP beeldchip techniek van dit dingie die is blijkbaar eindelijk snel genoeg. Dingetje ter plekke gearresteerd en thuis onder de diaprojectoren geschroefd, vaste kabel naar de videohandel en draaien maar. Veel licht komt er natuurlijk niet uit met die ledverlichting maar het gaat heel behoorlijk. De PC houdt ie eveneens keurig bij in 120Hz dat is helemaal een rotsvast beeld (wel in beperkte resolutie helaas). Van dit merk zijn dure grote beamers met dezelfde techniek te koop wie weet is dat dan de toekomst van digitale 3d thuisprojectie. Als ze 2e hands zijn geworden uiteraard.

gezelligmetzijntienenbijelkaar! (in gromsounds unieke schroevendoosdesign).

Ondertussen zijn ook passende accus voor de camera gevonden dankzij een ingestorte UPS unit op het werk: 8 stuks 13.5 V sealed loodaccus, prima geschikt voor deze toepassing het loopt er een uur mee! Ook weer geregeld voor nop.

Digitalis - maar dan wel op zijn Gromsounds

Op de laatste regiostereoshow bleek eindelijk een acceptabel beeld te komen uit een set beamers/filters/real3d brillen. Het liep nog wat mank (software) maar dat zal de volgende keer wel goed komen. Mooi, dan kunnen we nu massaal digitale series aanleveren, want: veel sneller af te stellen (automatiek zelfs met sommige software). De meute heeft zich al arm gekocht aan die Fuji 3D cameras en Zalman 3D schermen, dat doe ik dus niet. Ik heb een leuk klein Nikon 3.1 Mpix digiknipsje dat ooit op het werk overbleef (kaduuk - mee naar huis en alsnog gerepareerd), dus op marktplaats een tweede gescoord voor een tientje. Leuk he dat digiprulspul, het is met een paar jaar vrijwel waardeloos ;-)

Dan moeten de ontspanknopjes elektriek gekoppeld worden, open zon ding en kijken wat er in zit.

plof knop stekker

Ai dat is wel erg klein, niet te solderen. Even graven in de sloopzooi en een paar stukjes folieprint gevonden uit een ouwe CD speler. Op maat geknipt, aan de originele kabel geplakt en samen in de connector gestoken. Het uiteinde van de folie wordt net iets breder en dat is wel te solderen. Draadje naar buiten dan zien we daar wel weer verder.

foliedraad gemonteerd

Ze doen het inderdaad na enkele pogingen, focus en ontspannen met de losse draadjes werkt. OK nu dan naar 1 knoppenset. Stukje strokenprint met een paar sloop videodrukknopjes, demontabel gemaakt met een ouwe PC stekker en printpinnen. Proberen: yep ze doen het keurig parrallel dat is mazzel. Je kan ze zelfs tegelijk bedienen met één van de originele drukknoppen da's handig. Het losse printje is dan mooi als draadontspanner bij tijdopnamen van statief.

knopjesprint tweeling op tafel

Tenslotte het gemakkelijkste stuk voor de fietsenmaker, een koppelstrip eraan zodat ze netjes op oogafstand uitkomen, dan moet er een op de kop. Geen probleem, foto links in SPM 180gr. roteren, is al voorbereid. Testing one two three ja hoor het werkt. Nog wat preciezer uitlijnen maar de software lost het meeste wel op.

achter voor

cross-eyed demo

ZO! Een digistereocam voor een tientje plus wat sloopmateriaal en 1,5 dag sleutelen. Eerste proef op een bedrijfsuitje met kerst. Prima gelukt, met SPM doodsimpel automatisch afgesteld en l/r zelfde kleur en belichting gegeven. Stereoraam op mijn glaspijpmonitor met shutterbril ingesteld, prima resultaat. Serietje geprogrammeerd in SPM slideshow, paar titelkaarten bijgemaakt.

Toen eindelijk eens een proef kunnen doen met de beamer van het werk, een Acer DLP die in principe de shutter bij moet kunnen houden:

shutterprojectie op het werk (ding hangt vast aan het plafond, stereofoto onder TL licht met de Nikons!)

En inderdaad, binnen 30 seconden perfect werkend zonder voetangels en klemmen gewoon met mijn eigen simpele 1.2 GHz PCtje met ordi VGA van thuis. 5 shutterbrillen parallel op de verdeeldoos (ik heb er niet meer) en de collegas konden grootbeeld projectie stereo kijken. 800x600 met 85Hz, niks mis mee. Het ding heeft tevens een analoge video ingang dus mijn 3d v2000 set moet er ook op werken dat is maar 625 lijnen bij 50 Hz.

Sound & Vision deel 2

Nou nog de PC 3D vastknopen aan de analoge stereogeluidsband en sturing want dat wil in de computerwereld zelf nergens mee (inmiddels qwel, zie onderaan). Simpel: oud keyboard opengetrokken, spatiebalkcontact met ohmmeter opgespoord in de matrix en naar buiten gevoerd, DIN plug aangesoldeerd. Die weer in de stuurbus van de ITT en het werkt al. Stereophotomaker (of Nvidia viewer) slideshow scherp zetten, interval 9999 (resp. manual) en de stuurpulsen laten de volgende foto voorschuiven. Waarom moeilijk als het ook makkelijk kan nietwaar.

keyboard met externe spatiebalkbesturing aan de pulsrecorder-het werkt

Ontbreekt alleen nog een fullsize DLP beamer om als vanouds voor gezelschap te kunnen projecteren. Ik zag er al ergens een hangen van ACER met opdruk ''Nvidia 3D ready'', mooi! Straks na die vermaledijde sportzomer zullen ze wel weer op Marktplaats liggen dan sla ik mijn slag ;-)

Bennie en de Biemerts

En inderdaad: eind augustus ligt er eentje in de buurt, instappertje van Benq a 180 eu inclusief zon luxe plafondmontage scherm. Vlot gearresteerd en proberen maar. Als TV projector is het helemaal oke, ondanks de resolutie van 800x600 bij 85Hz, zat en genoeg voor standaard PAL tv. Aan de 3D PC blijkt dat ie alleen de shutter bijhoudt in de laagste frequentie zijnde 60Hz. Daarboven gaat ie hikken. Jammer maar helaas, stereoprojectie werkt verder prima alleen het knippert dus wat. In een donkere kamer gaat het wel. Alle waar is naar zijn geld, volgende keer een iets betere kopen.

alles onderelkaar PCtje van dienst

Oud desktop IBM-etje van de stort gered en van een Nvidia kaart voorzien, 3D drivers erop, shutterspul en AV keyboard aangesloten en draaien maar. Het is bij lange na niet de beeldkwaliteit (kleur, contrast en scherpte) van echte dias maar het werkt natuurlijk wel veel sneller en gemakkelijker...

Digitale 3D video (eindelijk betaalbaar)

Jawel, echt waar! Een TV boer gaf in 2012 bij een luxe 3D LCD TV een klein digitaal videocameraatje weg dat middels twee kleine ccd chippies in een draaibare kop 3D kan opnemen. Met een HDMI kabeltje kan ie 1:1 aan de desbetreffende TV en geeft dan zonder omhaal 3D weer. Echter het blijkt steeds weer dat kopers van de grootste TVs het minst creatief zijn dus die dingen liggen bij tientallen op marktplaats ''nooit gebruikt alleen uit de doos gehaald om te bekijken''. Fijn geregeld, wij stereofotografen kunnen er wel degelijk wat mee. Dus maar zon ding gescoord (75 eu) om wat mee te experimenteren. Een duits stereoforum was er wel redelijk enthousiast over: ''viel besser als der Fuji W3 in movie mode''. Fijn, dat ding kost namelijk 500 eu ;-)

digi-speeltje

Wat een speelgoedje. Affijn 5Mpix chips en full HD opname (1280x720) en gewoon still 3D (en mono) kan ie ook. Het is in mijn geval de weggeef-special ''not for sale'' zonder acculader dus eerst een paar uur aan de pc gehangen middels USB draad om op te laden. Toen wat geprobeerd in de diverse modes. Het werkt inderdaad echt, het display aan de camera is zelfs auto-stereoscopisch. Na enkele minuten is het standaardgeheugen (SD 4gig) vol, dus meteen maar een groter kaartje gehaald (32GB max). Fixfocus vanaf 1,2 meter dus wel wat afstand houden. De nogal beperkte lensafstand blijkt minder storend dan ik vooraf dacht. Hier is een still foto (cross-eyed) als voorbeeld:

x-eyed

Na een middagje proberen is de conclusie dat ie best leuk werkt. In de laagste 3D resolutie ''WVGA'' is het te blokkerig dat is meer iets voor joeptjoep. Dan 720p30(Hz) dat is heel redelijk op een normaal beeldscherm. 720p60(Hz) gaf geen zichtbaar voordeel maar wel de dubbele omvang. 1080 tenslotte is iets teveel voor een simpele PC, akelig strak maar loopt niet meer soepel door en is ook niet meer lekker te behappen met de stereo editor. Verder was mijn USB stickie met 1 kort filmfragmentje al vol... de eeuwige wapenwedloop tussen hardware en software. Kijken wat er over een jaar of 5 in de bak ligt op het werk (viel mee, zie verderop).

Ook zon ding hebben? zoek op LG of ATEK 3D videocamera DXG5f9 (dit laatste wordt door de meeste aanbieders fout gespeld, doosje lezen is ook al moeilijk, probeer maar wat varianten). Een nieuwe kost heden ca 125 dollar dan weet je de verhoudingen t.o.v. marktplaats. Ik betaalde dus 75 eu plus 34 eu voor dat grotere geheugenkaartje. Voor wat ie kan is dat heel redelijk. De LG weggever heeft overigens geen acculader en geen AV out, de originele ATEK heeft dat wel.

Naschrift: om van dat Nvidia-only shutterdriverprobleem af te komen heb ik de 3D video shutterdoos uitgebreid met een VGA Vsync ingang (1 extra chippie en een tor) zodat ie nu met alle VGA signalen slaafs meeshuttert. Toen de software weer eens geprobeerd, nu gaat het vrij goed met stereoscopic player zowel in foto als film mode (uiteraard weer tot 640 pix ivm de te trage PC). Je zet hem dan op page flip mode. Enige nadeel, soms mist ie bij beeldwisseling een pulsje en staat de stereo invers, snel F7 drukken voordat het iemand opvalt.

pass-through VGA adapter

Toen kreeg ik een idee (een oud idee uit 2002): Interlaced weergave vanuit een oud VGA kaartje dat die mode van zichzelf aan kan. Dat scheelt de processor veel werk (geen pageflip nodig). Doos opgegraven, nieuwste werkende videokaart opgevist (Ati 3D rage II), ingeprikt, XP op zijn eigen CD even laten zoeken naar de driver en presto! keurige rotsvaste 47Hz interlaced tot aan de hoogste resolutie. Dan zet je de software op ''interlaced'' output en het gaat helemaal vanzelf goed. De bril shuttert immers braaf mee met de beeldfrequentie (47Hz dus de 30Hz knipper zijn we meteen ook van af). In stereomoviemaker gaat het nu prima tot aan 720p30, de hoogste resolutie houdt ie nog steeds niet bij (geluid gaat achter lopen). Op de oude trouwe beeldbuis geeft ie zelfs nog interlaced weer in 1280 pixels. De beamer blijkt echter niet te kunnen interlacen (als je het forceert crash ie), jammer van de moeite.

Een passende weergever

Na nog wat pogingen met diverse PCs uit de voorraad en wat omsteken van videokaartjes blijkt helaas dat met mijn huidige spullen die HD 3D video niet af te spelen is. Beeld blijft achter bij geluid of het wordt in 4 a 5 tegenfase stroken opgedeeld. PC&videokaart die het wel aan kunnen (volgens de LG opgave) zijn nog niet beschikbaar voor mij. De enige andere optie is een 3D tv van LG (hebben ze me toch nog beet met dat ''weggevertje''!). De kleinste die dat kunstje kan is 32'' a 349 eu. Marktplaats maar eens op, kijkaan een 2e handsje op 45 km rijden. Vooruit dan maar, ik kan hem ook als passief stereoscopisch computerscherm gebruiken, en eventueel later nog eens als HD tv weergever, als mijn matchlinebuis (1984) niet meer wordt ondersteund door de commerciele ratten die tegenwoordig heer en meester zijn over onze publieke zenders (Balkenbende 1 t/m 4 bedankt @#$%&!).

Diverse opties getest: stereomoviemaker geeft weer geen geluid. Stereoscopicplayer doet het wel maar met ietsje negatief geestbeeld en het programma crasht op de Nvidia kaart, alleen de ingebouwde Intel doet het ermee. Stereophotomaker slideshow werkt gewoon netjes (alles in interlaced weergave dan valt het vanzelf op het LG stereogrid). In geen enkele mode krijg je het beeldvullend. Dit komt allemaal uit een PC op de VGA ingang.

interlaced bril effect

Dan via de HDMI ingang rechtstreeks vanuit de camera afspelen. Dat werkt wel maar de counter blijft in beeld staan (kan je niet uitzetten) en de film gaat haperen, de camera kan het blijkbaar niet snel genoeg doorgeven. Ook stom. Livecamerabeeld geeft ie leuk weer in 3D, grappig effect.

Beter (het is immers van hun zelf) werkt het simpelweg van USB stick, met de in de TV gebouwde weergavesoftware. Kies de originele camerafile, selecteer 3D sidebyside en draaien maar. Meteen full HD beeldvullend zonder een spoortje geestbeeld.

hoppa, fullscreen 3D HD!

Nou OK dan, de gemakkelijkste optie en de kosten vallen nog mee. Als TV voor analoge signalen (in mijn geval een DVB-PAL satellietontvanger via scart RGB, dan wel analoge video) is zon LED ding werkelijk BAGGER maar dat had ik op het werk al eens gezien. Gruwelijk lelijke weergave vol met artefacten, flying pixels, hakkels bij snelle bewegingen, grofgetrapte kleurovergangen en ook nog die afschuwelijk lelijke jaapanse snoepkleurtjes (Philips kleuren - Echte kleuren). De matchline mag vooralsnog in de huiskamer blijven, dit is absoluut geen alternatief. Misschien tzt als er een HD satelliettuner opduikt voor weinig.

onvervangbaar! (behalve die gare VR2350 dan, archieffoto)

Nog een keer de biemert proberen

Kijkaan een sloop PC van het werk (onderweg van het DHL pallet gedonderd), stuk nieuwer misschien is dat dan wat. Nvidia quadro kaartje gekocht van marktplaats (10 eu), ongesaboteerde drivers verzameld en experimenteren maar weer. Na veel geklooi blijkt het te werken - alleen onder XP en alleen met pageflip shutteren, ondanks die quadbuffered GL capaciteit waar ik het kaartje op kocht. Whatever, als het werkt zeuren we niet meer.

hoppa, kamerbreed 3D op de projector

De rekendoos is nu zelfs net snel genoeg voor commerciele 3D films. Met het onnavolgbare MFB geluid achter het projectiescherm kom je al aardig in de biosbuurt. Laatste beperking is die 60Hz van de beamer, daarboven shuttert ie niet (PC kan tot 85Hz). Ach wie weet wat we nog eens tegenkomen op MPL.

Een professionele 3D beamer van LG

Zojuist werd ik uitgenodigd om na jaren weer eens de stereoclubavond te bezoeken. Mijn 3D kameraad heeft namelijk een professionele beamer op zicht die zonder meer net als bovenstaande 3D TV stereo voor passieve brillen levert. In feite zitten er twee complete beamers in, met circulaire filters en uiteindelijk één lens uitgang. Makkelijk! Wel een joekel van een ding (25 kg), met dus ook twee dure lampen.

LG 3D projector ($15000 in 2010...)

En inderdaad mijn eigen films uit het LG cameraatje draaien er zo op. Stickie in een mediaplayer, HDMI touw naar het grootjoekel en twee MFBeebies eraan. De commerciele films gaan ook goed alleen mijn 3D fotos vrat ie niet, verkeerde beeldverhouding (4:3). Mijn LED TV gaat dan vanzelf om, moet hier blijkbaar met de hand. Was helaas even geen tijd voor om uit te zoeken. Fotos van een andere clubgenoot (wel 16:9, vermoedelijk uit zon Fuji) en omgezet in een filmbestand gingen perfect.

Beloond geduld

Ondertussen in 2017: de Fuji W1 was op slag achterhaald door het nieuwe 16:9 model W3 en is nu weinig meer waard. Digistereofielen willen natuurlijk het nieuwste hebben dus die ouwe wordt weer vlot verhandeld. Aldus kom ik via mijn vriend oom Johan via elektro ruil alsnog aan zon ding.

. Fuji W1

Keurig in doosje met alle kabels en software, reeds vervangen accu en als toegift een paraattasje. Hartelijk dank!

Op proef meegenomen naar een dafclub meeting. 2 op de 17 fotos linkervinger voor de lens, dit is weer typisch jaapanse ergonomie net als de gekende priegelknopjes op verre oosten audiospul. Beeld is gewoon goed natuurlijk, doch onmeunig grote bestanden en nog steeds 4:3 net als mijn duonikon. Hij kan wel in een (pixelreducerende) breedbeeldmode maar dat is 3:2 ipv 16:9.... waarom nou toch? Nu ja het is al veel stabieler dan de gekoppelde digiknipsjes -waar ik recent nogal panne mee had- en het resultaat gaat gewoon SPM in (nieuwere versies herkennen de MPO files) zodat er standaard stereoparen met 1080 hoogte uit komen. Hogere res heeft geen zin want niemand kan dat projecteren. Voor 3D video hebben we dan de LG, allebei klein genoeg om tegelijk mee te nemen op meeting. Nou nog software om als vanouds een serie met sync geluidsspoor te kunnen showen...

Nov 2022: eindelijk een oplossing gevonden dankzij de quadrofonie hard- en software uit een andere hobby.

taperecorder met diapulser -> adobe audition synchrone 4CH opname, pulsen op ch3

-> in Picturestoexe als tweede audiokanaal, diawissel op de puls.

Hehe, zo kan je de oude gescande diaseries simpel verbitten met behoud van de wisselmomenten. Nieuwe digiseries kunnen meteen zo worden ingegeven. Export als HD SBS50 filmpie en iedereen is weer blij. Op de LG projector van oom Johan liep het prima.

Aug 24: industrieel diascannen methode Gromsound

bekend probleem bij grote hoeveelheden wees-dias (uit erfenissen), niemand begint aan het scannen het is gewoon veel teveel werk. een normale diascanner doet 1 minuut over 1 scan (nog zonder de nabewerking), tel uit je winst bij soms duizenden dias, en dan ook nog in stereo... andere opties zoals fotograferen vanaf het projectiescherm of via het HAMA transferkastje geven een te slecht resultaat met donkere hoeken. en ook een vaag beeld.

oom Johan had dit al lang geleden opgelost met een omgebouwde diaprojector waar ie een digitale camera voor had gebouwd. Automatieke timer eraan voor transport + ontspannen en draaien maar. helaas gebruikt(e) hij carroussel magazijnen daar heb je dus niks aan bij de gewone rechte uni magazijnen. Oke, het idee is er en ik heb ook nog wel een sloop projector.

Aldus die leeggestript (verlichting, lenzen, autofocusspul) en van indirecte LEDverlichting voorzien. een goedkope 10Mp DSLR body gekocht, nog een acculader, USBkabel en een adapterring naar M42 erbij en toen het balgapparaat eropgesleuteld. daarmee is een KB dia net beeldbreedte vullend op deze 4/3 chip. een fullframe camerabody is me te duur, dat zou ideaal zijn.

Klik - transport, Klak - opname enzovoort tot het magazijn erdoorheen is. 5 seconden per dia now we're talking. Dat is inclusief handling zo'n 10 dozen per uur, prima te doen.

vgl detail linker prop

De opnamekwaliteit is oke zoals blijkt uit de zeer sterk vergrote vergelijking tussen deze contraptie en de officiele 1800 dpi scanner. witbalans op de LEDbron ingesteld, ook goed. Kom maar op met die bakken!

.

Retour index: index.html

Alle foto's -muv Viewmaster dias- (c) AvW 1982-2022