Een nagebouwde losse quadro decoder voor het Philips SQ-systeem uit de 832.

Navolging is GEHEEL OP EIGEN RISICO. De auteur aanvaardt GEEN ENKELE AANSPRAKELIJKHEID voor eventuele schade voortvloeiend uit knutselwerk van derden naar aanleiding van het beschrevene. (Sorry dit moest even, laat je niet afschrikken als je een beetje handig bent).

22RH832 combi, 1974. (plaatje uit de manual)

Ja het is wat met die 832 quadro-combi. Opeens wil iedereen er een hebben blijkbaar zodat de prijzen idioot hoog worden. Terwijl er niets anders in zit dan een 212 pickup, een 720 reciever zonder powereindtrap, en twee losse MFB voorversterkers. Het enig echt unieke is die SQ decoder die uit een speciale quadro LP (voor de jeugd: dat is zo'n grote zwarte vinylschijf met een gaatje in het midden) de gecodeerde signalen uiteenrafelt tot 4 kanalen: links rechts / voor achter. In de eerste helft van de 70er jaren leek dat een veelbelovende ontwikkeling als verdere verbetering van stereo, maar om een of andere reden is het toch niet aangeslagen. In amerika nog het meest op die dikke 8-track cassettes. Daar had je ook losse decoderkastjes om tussen pickup en versterkers te zetten. Van diverse legendarische LPs zijn desondanks quadro versies uitgebracht. Is ook simpel een kwestie van opnieuw mixen nu naar 4 ipv 2 kanalen. Toch jammer...

Goed, geen 832 dus (3x geprobeerd, helaas*). Dan maar die decoder namaken. Via mijn maat de TV monteur kwam ik in bezit van de schema's van een late versie van de SQ decoder. In tegenstelling tot de oorspronkelijke uitvoering is deze wel met succes na te maken omdat ie geen afregeling met zeer speciale service-apparatuur nodig heeft. Allemaal simpele analoge techniek, 11 torretjes, piece of cake?

Eerst moest een printspoorplan worden opgesteld. Dat zat er in principe bij, als vaag lichtgrijs beeld onder de componentenlayout. Dankzij de computer was het simpel over te trekken op een tweede transparante layer en vervolgens te spiegelen. Uitprinten op ongeveer ware grootte (iets extra voor het gemak) en je kan een belichtingsmasker maken. Gelukkig had eerder genoemde maat ook een soort wonderfolie waarop je direct met een kopieerapparaat of laserprinter de sporen kan printen, om ze vervolgens met een strijkijzer op de koperplaat van het printje over te brengen. Net als zo'n foto-T-shirt. Toner blijkt etsbestendig!

Dat ging goed, nog wat kleine touch-ups met de hand en dompelen maar in de etsvloeistof op 50C. Na een kwartier was het koper eraf en kon ie eruit. Keurig gelukt, goh dat ik na al die jaren toch nog eens aan dat oude elektro-ambacht toe ben gekomen als fietsenmaker. Niet voor niks die spullen van mijn pa al die jaren bewaard.

het etsbadje klaar!

Dan schoonschuren en aflakken met soldeerlak. Tenslotte met een 1mm boortje de gaatjes erin, klaar voor het solderen. De componenten werden in een Excelsheet geturfd en later gesorteerd zodat er besteld kon worden. Er zitten een paar rare waarden tussen die samengesteld moesten worden uit serieschakeling van wel standaard waarden. Ach ja, wat maakt het uit als het maar werkt. De torren zijn allen vervangen door 1 iets meer gangbaar type met dezelfde karakteristiek. Nou daar gaat ie dan:

plaatsen componenten klaar en bedraad

Gaandeweg bleek helaas dat de docu ernstige fouten vertoont. Vooral het componentenplan is blijkbaar op een vrijdagmiddag door een stagiair inmekaargeklooid, wat een geknoei. Foute plaatsing, onderdelen weggelaten, verkeerde codes, verkeerde aansluitingen. Mbv het schema was het meeste te repareren. Maar ook in het schema zelf zaten een paar fouten zoals bleek bij de eerste test (rechts dood). Flink meten op de torren en vergelijken met het wel werkende deel bracht de meeste fouten aan het licht. Zucht... en het is mijn vak helemaal niet.

de testbank

Na een keer of drie had ik 3 van de 4 kanalen aan de praat. Inderdaad zit er hoorbaar verschil tussen voor en achter (ik mocht 1 quadro LP lenen van een kennis, deze heb ik overgeteept op HiFi video zodat ik daarna eindeloos kan afdraaien zonder verdere slijtage aan zijn kostbare plaat). Mijn opstelling maakt gebruik van de spullen die ik toch al in de huiskamer heb staan: de 720, de VR6585 video en de MFB boxen. Slechts het decoderdoosje en een tweede MFB versterker (ik heb nog een 551) zijn nodig. Om eindeloos ompluggen te voorkomen gaat er een omschakelaar in, die niet alleen wisselt tussen stereo en quadro, maar meteen ook de 4 MFB boxen wisselt van alles parallel op 720 naar deels 720/551. Dan hoef je alleen de voeding van de decoder en de 551 aan te zetten om te gaan spelen met quadro. Als ik de voeding aftap uit de 551 spaart het zelfs nog een trafo en een schakelaar uit.

Je hebt niet perse MFB spullen nodig, gewoon twee sets passieve boxen en twee normale versterkers kan ook. Dat is dan weer een voordeel tov de 832 (alleen MFB output). Uiteraard zou je ook direct de pickup als bron kunnen gebruiken (minimaal een 412 element nodig). Maar dan moet er weer een MD voorversterker tussen. Die SQ platen hoef ik maar 1x te lenen dus laat maar, ik zet ze wel over op HiFi video dat is wel zo handig.

Affijn na nog weer 2 weekeinden afzien, nu met een oscilloscoop erbij en een toongenerator uit de PC (kostte me overigens ook nog de geluidskaart in een laat stadium-potdorie het wordt wel een duur projectje zo) werden weer enkele schemafouten ontdekt in de servicedoc! Het lijkt wel of ze het expres deden, als drempel tegen het namaken. En anders is het wel een hele slechte dag geweest op de afdeling service. De allerlaatste fout was er dan wel weer een van mezelf, een weerstandje factor tien vergist. Ik zei toch al dat het mijn vak niet is. En ja hoor EINDELIJK komt er dan redelijk gelijk geluid uit de 4 poorten. Het restant ongelijkheid zal van onderdeeltoleranties komen, dat schuif je er wel uit op de weergaveversterkers.

proefopstelling met losse zooi, eindelijk 4dro geluid.

Tja en na al dat werk de vraag hoe klinkt het nou? Niet echt spectaculair zoals die moderne surroundhandel. Maar het ging destijds in de seventies ook nog niet om commercieel verleidelijk effectbejag ('de helicopter komt achter je 3zitter vandaan!') maar om nog realistischer concertweergave. De quadro opnamen moesten in principe de natuurlijke echo/reflecties reproduceren die je als luisteraar van achter- en zijkant uit de zaal hoort komen. Dit werd in de opnamestudio dan zodanig gemixt naar 4 kanalen. Bovendien laat de SQ techniek geen 100% kanaalscheiding toe. En tenslotte heb ik op dit moment alleen een kuisversleten Paul Simon LP ter beschikking zodat de haardvuren nu nog ruimtelijker door de kamer spetteren.

Maar als je goed luistert hoor je toch dat het hele klankbeeld weer een stap extra transparanter is geworden. Er is inderdaad subtiele galm te horen van achter. En op sommige tracks is toch wat percussie opzettelijk naar achter gemixt, dat hoor je wel degelijk. Misschien valt het me niet zo erg op, gewend als ik al ben aan de sublieme rondomweergave van 4 stuks MFB. Dat is op zich al een enorme verbetering in ruimtelijkheid tov conventionele boxen. Mogelijk dat de stap van passief-stereo naar quadro groter is. Wie destijds enkele maandsalarissen naar de winkel bracht voor een complete 832-532 set zal niet hebben geweten wat hem overkwam.

Blijft nog de leukere taak om er een stijlvast kastje omheen te kneden. Dat is een mooie kans om eindelijk wat te doen aan dat irritante breedteverschil tussen de diverse visoogkasten. Na wat meetwerk maar een half zaterdagje aan gespendeerd. Ging een stuk sneller dan dat wekenlange gesoldeer!

solide multiplex frame om straks die looiige 720 te dragen

radio met zijspan!

Net echt toch? Inclusief twee ledjes 'ON' en 'SQ'. Want er komt later nog een omschakelaar in voor ordi stereo naar SQ dan hoef je niet steeds om te pluggen. En zie, zo komt die halfgecrashte 561 (eindtrap stuk, zelf ooit een MFB bus opgeknutseld) toch ook weer eens van pas. Voeding afgetapt middels decent stekkerbusje achterop, en een kort touwtje met plug aan het SQ zijspan. Die 2 kekke ledjes hielden me ook nog een halve dag bezig want ze bleken teveel spanning weg te trekken van de decoder zelf die maar 25 mA verbruikt. Dus opnieuw een (nu hoger) spanningspunt in de 561 afgetapt en de reduceerweerstand aangepast. No-one said it would be easy...

Hehe... de quadro dubbeldekker in werking.

En nou maar zoeken naar meer originele SQ elpees. Een kennis leverde zojuist een Tango-LP (beuaarkh) die -4dro technisch-een stuk beter klinkt dan de vorige poging. Strijkers achterin, trekzakken voorin!

Voortschrijdend inzicht 4 jaar later: de hele handel in de 720 gebeund! 720sq.htm

*naschrift december 2006: 'Gentlemen.... we've GOT him!!'

stoVnest, snaardrek, tuner defect, kromme naald...

Lees meer over dit bakbeest op 832.htm

En nog wat andere quadro vervolgschade op 4502g.htm

Ook doen?

Hieronder staat een link naar een kleine zip file waarin alle informatie zit die je nodig hebt om ook zo'n SQ decoder na te bouwen. Voor zover ik ze heb ontdekt zijn de fouten eruitgehaald. Ik ga geen nadere info verstrekken mbt printjes etsen enzo, dat moet je maar elders op het net vinden. Heb ik ook gedaan, er is genoeg beschikbaar. Copyright is er natuurlijk niet, dit is een overjarig Philips ontwerp waar verder geen hond nog iets mee zal willen. Ik neem aan dat niemand bezwaar zal hebben tegen enkelstuks nabouw voor eigen gebruik. Het zou leuk zijn als er ergens in een opslag nog een doos vol van die complete unitjes zou liggen.... vermoedelijk dezelfde schone droom als een loods vol nieuwe dafjes (of een ander merk naar persoonlijke voorkeur).

Hier staat de informatie : sq2print.zip (190 kB, rechtermuisknop-save target)

Succes ermee en laat het weten (bv op het mfbfreaks.com forum afdeling draaitafels) als het is gelukt en hoe het klinkt! Misschien ontstaat er wel een levendige uitruil van SQ gecodeerde muziektracks, in principe moet een cd speler als bron het ook doen. Als er maar genoeg kanaalscheiding en resolutie in de opname zit. Want ik zag bij het testen op de scoop de DA converterstapjes in de PC bron-sinus terug als spijkertjes op de quadro signalen:

spikes op de uitgangen, digitale vervolgschade

Analoog all the way & to the reSQ!

Nagekomen info 2011: de SQ decoder issue 3.

Ondertussen is er een motorola chippie opgedoken waar het grootste deel van de SQ decoder in zit, hoef je alleen nog wat passieve spulletjes eromheen te kleien. Dat geeft meer kans op succes en het is natuurlijk ook een stuk simpeler. Exemplaar no 1 om te testen even op strokenprint geplakt:

het welbekende schroevendoosjes design ;-)

test met een verMFBde 521, het werkt prima!

Voordeel van dit ding is ook dattie op MFB nivo kan werken (1.2V) dus geen extra pre-amp meer nodig maar gewoon de bestaande MFB uitgang extern splitsen in voor- en achter MFB out. Balans V/A regel je dan simpelweg eenmalig op de boxen zelf. Alleen nog een 20V voedingkje erbij (of aftappen uit de pre-amp) en het loopt al.

Alles hierover op http://forum.mfbfreaks.com/ onder draaitafels - SQdecoder_voor_iedereen.

De 521G-4CH special

Vijf jaar later -alweer voortschrijdend inzicht- de hele handel in de 521G gebouwd, inclusief een extra achterkanalenversterkertrap (sloop koptelefoonversterkertje uit een N4506 bandrecorder) tbv discrete 4CH bronnen (4 kanaals bandrecorder of DTS files uit de PC):

extra knoppen en DIN bussen achterop

het SQ decodertje weggestoken achter het front

omgebeunde speakerswitches

Dat werkt uitstekend, neemt niet zo veel plek in als de 832 - die pickup en tuner gebruik ik toch weinig. Overigens kunnen hier natuurlijk gewoon losse componenten bij aan, de aansluitingen zitten er nog op. Via de pickup kan je dan direct SQ LPs afspelen.

........................................

(c) AvW 2011-2016, niet jatten aub