Video Long Play (VLP - Laservision - Laserdisc) : alweer een Philips revolutie in beeld&geluid

Al in 1972 showde Philips een werkende beeldplatenspeler gebaseerd op contactloze laseruitleestechniek. Dat was achteraf gezien de eerste stap richting de CD en DVD die daar in feite doorontwikkelingen van zijn. Ze noemden het VLP (Video Long Play) maar later werd het systeem bekend als Laservision of Laserdisc. Ondanks digitale dataopslag (putjes en velden op een spiegelende plasticplaat ter grootte van een audio LP) was het signaal zowel van beeld als geluid gewoon analoog en zonder enige compressie. Het werd simpelweg frequentiegemoduleerd en net zo lang -volledig analoog- slim bewerkt tot het in dat gaatjespatroon van de schijf geprakt kon worden. Het beeld is gelijkwaardig aan directe TV uitzending onder optimale omstandigheden. Het geluid is ruimschoots HiFi stereo net als veel later met de analoge FM gemoduleerde HiFi opslag op VHS.

Onlangs kwam collega videoot Marcel op een oude Philipsvestiging een poster tegen die warempel een volkomen onbekend proefmodel VLP toont:

De TV zou wijzen op 1972. Maar de grap zit in de details:

klein gaatje in de VLP, dooie nepknoppen.

Dat lijkt verdacht veel op een zogenaamde ''dummy'' oftewel een mock-up. Puur om de directie een idee te geven van een nieuw produkt. De vormgeving komt deels overeen met ''Pinkeltje'' (zie de scharnierende klep, vrijwel identiek) dus ik vermoed hier een inhouse stylist bij de lasergroep. Plaat en machine tonen een afwijkend VCR achtig 3kleur logo, de plaat lijkt echt. Mogelijk een proefplaat uit het natlab. Het hele ding lijkt kleiner dan de uiteindelijke werkende VLP600, een extra indicatie voor een dummy. Unieke foto, Marcel bedankt!

Er zijn weinig afbeeldingen van het wel openbaar getoonde oermodel maar ik heb nog een boekkie uit 1974 met een magere z/w foto:

prototype en inhoudsopgave, zo te zien nog dezelfde plaat.

Helaas door ruw papier, rastering en te donkere druk dichtgelopen dus naar de details moesten we raden. Echter collega AVfreak Frank uit Belgie (link onderaan) heeft ook nog twee fotos gevonden:

persfotos 1972

Wat zien we hier: een iets smallere versie van de eerste VLP en zeer modieus in het WIT! Knopjes zitten
allen linksvoor bovenop vandaar die fraaie ''wave'' in contrasterend zwart. Dit ruikt een beetje naar de 832 quadrocombi, mogelijk dus het werk van ''dhr Iemand'' van de HiFi audiogroep. Op het front zitten nog vier indicatielampjes en (vermoedelijk) een lineaire indicatie van de positie op de plaat. Er waren nog geen LEDs in 1972 (eerste gebruik N1502 in 1976) dus ik vermoed dat het gewoon een slepertje achter een sleuffie is. Die 1:1 van rechts naar links meeloopt met de recht erachter liggende slede. Mogelijk met een lampje aan de tip, of de hele sleuf indirect verlicht en de wijzer als zwart streepje. De bekende vraag: is dat ding nog ergens in de kelders van Philips? Pinkeltje (CD proto) staat op show in het museum maar de VLP is nergens te bekennen... volgens een oud medewerker uit deze hoek werden de VLP protos eind jaren 70 al in de stort gegooid.

Wat mij als industrial designfreak vooral boeit is hoe hieruit dan het voorseriemodel uit 1977 en de productieversie van 1978 evolutionair voortkomen. Net als met auto-prototypes, om van te smullen. De ''wave'' is -zinloos- blijven zitten nadat de knoppen allemaal zijn verplaatst naar het front. Dat was vermoedelijk makkelijker produceren, servicen etc. In 1977 is de bovenkap nog één opklappend geheel, ook dat is uiteindelijk weggesaneerd tot het deelklepje van de VLP600. En natuurlijk moet videospul dan in de universele antraciet/alu kleuren van de VCRs uit die tijd. Inclusief de loze 'koel'ribbeltjes in de achterrand.

Maar de basisvorm is behouden in het eerste productiemodel uit 1978 (in USA als ''Magnavox'' uitgebracht):

oudste foto, omslag tijdschrift ''Popular Science'' USA feb 1977

Opvallend: een ruit in de klep, die bovendien uit één deel bestaat zonder naden. Mooi clean! Dat moet weer een demo ding zijn geweest want alle bekende uitgeleverde exemplaren zijn als volgt:

Magnavox VLP speler, foto uit duits videotijdschrift 1982

Weer een erg origineel gewrochte vorm Philips eigen, ''form follows function'' met (oorspronkelijk) een ruit boven de plaat, een radiale verhoging boven de aftastbaan, de klepuitsnede deels de plaatomtrek volgend, de ontgrendelknop in een verdiept ovaal en zoals gebruikelijk de bedieningsknoppen netjes op een lessenaar frontje (ergonomisch de beste oplossing). Detaillering en kleur komen overeen met de VCR N1702 uit dezelfde tijd, pure seventies. Ik blijf het bewonderenswaardig vinden dat Philips zelfs bij proto's en voorseriemodellen de moeite nam om perfect te styleren. Anderen knoeien het spul gewoon in een rechthoekige knoppenkist - als het maar werkt. Het design vormt toch een groot aandeel in de aantrekkelijkheid van een nieuw consumentenprodukt, dat zien we later ook met de eerste CD speler die heden nog zeer begerenswaardig is (zie de marktprijzen). De functioneel gelijke zwartplastic briket van een paar jaar later is terecht niks meer waard.

De Magnavox apparaten waren overigens Philips made (later alsnog hier te koop als VLP600) die in onderdelen naar de USA werden gestuurd en daar (slecht) geassembleerd en omgebouwd werden naar lokale norm. In de USA regent het klachten over uitvallers en niet-spelende platen. Dit was voor de softwarepartner MCA een reden om uit te zien naar een beter fabrikaat hetgeen gevonden werd in Pioneer. En inderdaad wil er anno nu nog wel eens een werkende Pioneer opduiken terwijl er echt nergens in de wereld meer een spelende VLP600 (of 700=hetzelfde ding met remote) bestaat. Dat komt niet alleen door de discrete Helium-Neon laserbuis maar vooral door (typisch Philips) mechanische problemen met loslatende kit, oplossend of verdrogend rubber en vastlopend mechaniek. Zonder manual en speciaal uitlijngereedschap (toleranties in het micron bereik) kan je er niks mee beginnen en de electronica is hyper ingewikkeld. Kortom totaal hopeloos. De optimisten die het toch probeerden liepen allen vast. Niet Te Repareren - NTR. Van de latere VLP720 uit de jaren 80 bestaan wel enkele werkende overlevers, die is blijkbaar net iets anders gebouwd. Maar ook daar geldt: alleen voor beroepssleutelaars met veel geduld.

De oplossing: in de Philips jaarfolders van 1991 en 1992 staan de (ook tot mislukken gedoemde) CD-Video spelers. En -o wonder- als handreiking aan trouwe klanten zit er één model bij die ook de klassieke 30cm Laservision platen met analoog geluid kan afspelen (latere Pioneers kunnen dat NIET!). Goed nieuws want deze apparaten zijn opgebouwd met normale CD halfgeleider lasers en kleine vastuitgelijnde aftastunits. Een jaar later zijn overigens alle CDVs uit het assortiment verdwenen en staat de volgende flop in de folders: CD-I en Foto-CD. Alleen CD-Rom redt het uiteindelijk wel - als computer add-on. Gelukkig maar, na 24 jaar researchkosten...

Kortom even grazen op MPL en eentje gevonden die het nog doet ook, inclusief een Laserdisc om te testen.

CDV400 1992 - uniforme matzwarte knoppenkist van 12 kg

doettet! Inderdaad snaarstrak mooi analoog beeld zonder diginarigheid

Bij het openmaken zag ik meteen dat het eigenlijk een OEM japanoos is, en via de bodem werd een fraai YNOS label op de hoofdmotor zichtbaar. Kortom alweer badge-engineering. Affijn als ie maar werkt.

OEM jaapans mja...

Zélfs het Philips museum gebruikt hem voor demo van de Laserdisc, geen spoor te vinden van hun eigen VLP productiemodellen. De enige die hun eigen uitvinding nog kan afspelen is een omgestickerde japanoos!

Philips museum 2013, de enige Laservisionspeler

Maar ja, het gaat mij natuurlijk om de originele vorm, die platte bak met dat centrifugedeksel en die fraaie wave-styling, naadloos passend in de tijd van de N1702, de 832 en nog wat van die designsnoepjes. Dus bovenstaande matzwarte briket gaat geslacht worden teneinde de overblijfselen van een overleden VLP600 nieuw leven in te blazen.

Collega videoot Jamie was zo genereus om een van zijn dooie VLPs af te staan voor de slacht. Ik gebruik alleen de kast (eigenlijk twee schillen), de rest gaat compleet retour om zijn andere VLP speler mogelijk ooit te redden (succes...). Het ging sneller dan verwacht, een kleine week werk slechts:

Vol... ..en leeg!

Eerst de CDV400 helemaal uitpellen tot het chassis klein genoeg is om in de VLP
kast te passen zodanig dat de spindel precies goed uitkomt onder de tafel. Daarvoor
moest wel erg veel verwijderd worden, t/m de platenlade die ik eigenlijk had willen
laten zitten ivm de voorgevormde kuilen voor 3 soorten schijven. Voordeel is nu wel
dat de originele donkerbruine binnenbak kan blijven zitten. Ik hoefde slechts de sleuf
voor de aftastunit iets breder te maken.

plof! sleuf XL

Uiteindelijk kwam ie goed uit echter de hoofdprint is net 5 mm te lang dus er moest ook
een sleuf gezaagd worden in de rechteronderzijbak (vrijwel onzichtbaar gelukkig), plus 6
GATen voor de cinchbussen. Aldus in de kast gepast blijkt vooraan een ruime sleuf
beschikbaar voor het bedieningspaneel en de voeding kan uiteraard helemaal links in
de spelonk van ruimte. Zit ie meteen lekker in de buurt van wat koelsleufjes. 220V snoer
als origineel door de achterkant. Het RF modulatortje past zelfs gewoon voor de originele
gaten. Deck vastgezet op de juiste hoogte (afgesteld mbv M3 stelboutjes) met drie blokjes hout.

bakkie gevuld

De voedingskabels moeten 25 cm langer worden. De 3 connectoren uitsolderen en aan stukken
lintkabel zetten is het gemakkelijkst. Uiteraard na elke ingreep weer even testen of het
apparaat nog werkt. So far so good.
Het bedieningspaneel heeft rechts een omhoogstekend stukje dat vastloopt in de kast. Dus
loszagen en de spoortjes herverbinden met lintkabel. Dan het nu flexibele stukje
wegsteken aan de voorkant, ok de bak wil nu wel dicht en hij doet het nog steeds.

knopp'n

De VLP knoppenplank eveneens gesaboteerd en alle knoppen die een functie houden mbv
de originele stekkers doorverbonden met de CDV knopjes. Test test, yep alles doet het nog.
Ledjes komen later wel daar moeten drivertjes voor bedacht worden, gestuurd door de juiste
pootjes van het FLD display. Nieuw venster gezaagd middenvoor in de bakvoet tbv het display,
en een GAT van 6 mm voor de infrarood ontvanger van de AB.

Nu wordt het lastiger. De klep en de klepsluiting zaten origineel vastgebout op het
zware stalen chassis van de VLP en dat is nu oewegg. Maar gelukkig was dat wel één vlakke
plaat dus alles op dezelfde hoogte. Een paar simpele strookjes triplex blijken te werken als
surrogaat montageplaat, nu dus zelfdragend aan de bovenbak. De grendelknop draait om een
M6 bout, de originele grendelstrip kan er zo weer aangemonteerd worden, wel met een wat
sterkere trekveer ivm iets toegenomen wrijving. Je ziet er van boven niks van op precies
één extra schroefje na, helemaal voor binnen in de bak. Schilder ik later wel bruin.

HOUT!

Het moeilijkste deel is het aanbrengen van de verende plaatdrukker uit de CDV in de klep.
Dat was in de CDV een stijve stalen brug over het deck, dat wil nu niet meer. Net zo lang
slijpen en knippen aan die brug tot ie onder de klep past (1 mm speling, het wil net). Dan
met een paar boutjes vastzetten aan de klepranden en net zo lang schuiven en buigen tot ie
precies boven de spindel uitkomt en ook niet schaaft als er een plaat in zit. Na lang klooien
werkt het zowel met een CD als een VLP, later maar vastkitten in deze stand. Het fijne plan
van een ruit in het deksel is hiermee van de baan, jammer dan.

''kuj mooi help'n drukk'n''

Tenslotte de bovenbak met een paar bevestigingsstrippen samenschroeven met de onderbak en
een ontbrekend rubbertje onder een van de pootjes lijmen.
To do list: originele ledjes aansluiten op de logic, beveiligingsswitch aan de klep maken
zodat ie nooit kan werken met de deur open, eventueel de grendelsolenoid terugplaatsen om de
klep geforceerd dicht te houden als het ding niet in standby staat. Hij laat ook nog steeds
na uitschakelen de spindel zakken zodat de plaat los in de binnenbak komt te liggen, daar is weinig
aan te doen. 3 streepjes vilt op de tussenvloer plakken om de plaat zacht af te steunen misschien.

doettet!

Klaar! Test met een vers geleende beeldplaat ''the making of Hook'': hmm tis een YNOS productie...
de wraak van de spindelmotor!

.......................................................... ...................................................

(c) AvW 2014 - 2020

http://users.pandora.be/frank.ttt/ de site van Frank de Belgische collega AV freak, met dank voor de VLP fotos

http://www.marcelstvmuseum.com = Marcel's TV museum, wat heeft ie niet?

Total rewind de beste videosite in zijn soort van Andy uit Engeland. Nu ook met beeldplatenspelers!