Het apparatuurmuseum deel 2: de herontdekking van de HiFi-hemel !

(sorry voor de text door de foto's, het blijkt noodzakelijk wegens hardnekkige marktplaats fotojatters)

(ofwel: hoe wordt men verzamelaar?... )

Een vorstelijke tuner/versterker 22RH790

Altijd grofvuilcontainers inkijken! Bij de ontruiming van de kelder op het werk kwam een verslofte Philips 790 radioversterker aan het daglicht. Stuk, snoer er al afgeknipt, erg smerig. Hier dat ding! Thuis in de opslag gegooid en 6 jaar later eens opengeschroefd. Afstempotmeter stuk, vervangen. Alles doorgesmeerd met contactspray. Kast uitelkaar en binnen en buiten schoongemaakt met ethanol (PAS OP dat je de lettertjes niet van de schaal afveegt!!!). Houtwerk buitenop gepolitoerd en aluminiumdelen gecleand met autopoets. Speakers en een nieuw snoer eraan en wat een verrassing: nog nooit zo'n vol geluid uit zo'n oud ding gehoord (z.g. contour schakeling). En wat is ie mooi in vergelijking met de moderne anonieme geluidsbriketten: alu frontplaat met in relief geperste details, apart ingekleurd typenummer, zwarte plaat achter de afstemschaal en indirecte verlichting langs de lange kant. Met recht een stukje courant design anno 1970. Het weegt ook wel wat, schuift dus niet weg als je een knoppie indrukt. En die vier rood verlichte, capacitieve aanraakschakelaars voor de voorkeuzestations zijn natuurlijk helemaal de snoepjes van dit type. Als je in het schema ziet wat een moeite ze daarvoor gedaan hebben! Geen wonder dat er al snel een goedkoop mechanisch alternatief kwam. Een prachtige combinatie met de N4404/4407 bandrecorder en de 202 pickup in dezelfde stijl. En dan had ik nog mazzel want een tweede die ik ergens opdook is hopeloos stuk op de FM*. De derde en vierde deden het dan weer wel, doorverkocht naar collega liefhebbers.

hij is er ook in licht essen hout.

*eind 2023 doorgeschoven naar een MFBfreaks-forumlid die er nog wel GAT in zag, succes!

Het handige van een homepage is dat je er leuke reacties op krijgt. Zo ook van een gewaardeerde collega die al decennia audiofiel is, en ook nog wel wat 'achterhaalde analoge zooi' op zolder had staan. Dit was de kans om er met goed fatsoen vanaf te geraken. Aldus werd ik verblijd met een keurig bij de 790 reciever passend Philips pickupje in dezelfde stijl met hout en aluminium. Technisch vergelijkbaar met dat zwarte ding van mijn pa, maar net iets fraaier uitgevoerd. Geinig detail: de stofkap leunt op een wegklapbaar steunpaaltje: bij het afspelen van een LP past ie er net onder. Dank je Jope W.!

Philips 22GA308 draaitafel

Mini TVtje op batterijen

Dit geinige Audiosonic mini z/w TVtje (12cm) kocht ik in 1978 om mee te nemen op fietsvakantie. Hij loopt namelijk ook op 9 monocellen (niet lang overigens) en op 12V. Kostte maar 199 piek bij de Kijkshop. De gevoeligheid is uitstekend, het beeld een beetje krom maar de traploze afstemmer is veel handiger onderweg dan de Philips oplossing. Mij pa heeft hem dus ook eens meegehad in de kampeerbus.

Nog zoiets: een superprullig Russisch (!) mini TVtje. Ook 12 cm maar in een veel kleiner kastje. Zolang ie het deed was het wel leuk -afgezien van de enorme speling in de afstemknop, dat is knap lastig- maar nu is het einde oefening. Het meegeleverde schema vermeldt onbekende oostblokcomponenten, dus daar is verder niks meer mee te beginnen. Een curiosum voor boven op de plank.

Russisch miniTVtje (zie het luciferdoosje)

Zojuist vis ik een "5.5 inch" Philips RTV-cassette combi van marktplaats, nooit eerder gezien en de onderdelen doen ook helemaal niet 'Philipsachtig' aan. Het lijkt eerder verre oosten spul. Desondanks werkt het heel behoorlijk en geeft dankzij een ingebouwde 2weg speaker ook nog goed geluid. 220V/12V of een pak batterijen: het TV deel lijkt verrekt veel op bovengenoemde audiosonic, ik zal hem eens opentrekken om het na te kijken ;-) Dubbel jammer dat de staat der Nederlanden het analoge TV signaal uit den aether heeft gehaald anders was het een uitkomst geweest op vakantie. Had ik hem maar eerder gehad. Rotland!

ART20? scherp z/w beeldje

D6920 AV reportagerecorder jaren '80

Om een diashow te maken met synchroon geluid heb je een AV recorder nodig. Hierin zit een extra kop die op ''de achterkant'' van de cassette (het bovenste spoor dus) een pulsspoor kan zetten. Verder werkt het net zo als de eerdergenoemde N6400 naast een bandrecorder. Deze portable bezit een genormaliseerde AV aansluiting volgens DIN 45322 waarmee nog veel meer mogelijk is zoals lipsynchrone super 8 projectie (camera en projector regelen zelf de bandsnelheid). Je moet er alleen een klein apparaatje tussen zetten (N6401 of EM 1920) die de pulsen op de band zet en ze er weer afleest, ondertussen de diaprojector commanderend (DIN 45522) :

N6401 Diastuurapparaatje t.b.v. AV-recorders

EM1920 Diastuurapparaatje later model

De N6401 heeft nog een echt hoorbaar tikkend Reed-relais (glasbuisje met electromagneetje ernaast) en kan 1 A sturen. De EM 1920 heeft een geluidloze vermogenstransistor en die piept al door boven 700 mA..... vooruitgang?? Bij het testen voorafgaand aan een diashow is dat tikkende relaisje maar wat handig. Hadden ze toch wel 1 klein ledje kunnen monteren om de schakelfunctie te controleren.

Puur als cassetterecorder is de D6920 een waar juweel met electronische tiptoets servobediening, post fading, regelbare snelheid, sound on sound, ingebouwde stereomicrofoons, meeluisterversterker en diverse externe aansluitingen. Hij zit tjokvol met prints net als een autoradio. Dit exemplaar is nogal afgeleefd met een paar stukken uit de kast, batterijklep zoek, teksten op de bovenkant gewist en volledig doortrokken van zware sjek stank! Dat krijg je er nooit meer uit vrees ik. Er was nogal wat werk nodig om hem weer bruikbaar te maken: nieuwe snaren en aandrukrol tegen de valsheid, fixed speed nastellen wegens ondertoeren, koppen reinigen en afstellen voor weer wat hoge tonen, her en der wat contactspray tegen het gekraak. Uiteindelijk doet ie het weer uitstekend. Alleen bleek bij aansluiting van de diapulser de AV kop kaduuk... FOK, daar was het allemaal om begonnen!

Echter: wie wat bewaart die heeft wat! Een tijdje terug viste ik uit een grofvuilcontainer op Goeree een paar ouwe autoradiootjes en een stokoud autoreverse cassettespelertje. In die laatste bleek een heel aparte 4 spoors kop te zitten. Met dezelfde inbouwmaten als een standaard stereo cassettekopje! Dus die maar in de D6920 geprutst, aansluitingen gevonden met een testbandje en aangesloten op de bedrading - die van de originele derde kop op een nu beschikbaar 'achterkant tape' spoor. En wat denk je? Jahoor, nog steeds perfect geluid EN een werkend pulsspoor. Met zo'n 4spoors kop kun je dus ELK cassettedeck ombouwen naar AV-gebruik. TIP!

Philips N4504 1977 (met zijkantjes van een N4506, sjiek he!)

Deze serie heb ik altijd nogal lelijk gevonden in vergelijking met de voorgaande recorders. De tijdloze strakheid van hout en aluminium maakte plaats voor technoflash zwart en antraciet plastic met overal en nergens loze ribbels. Het lijkt wel een militair apparaat. De bedoeling zal wel geweest zijn om de zonen i.p.v. de vaders wat meer aan te spreken, en dat lukte aardig. Ik kende meerdere leeftijdgenoten die zo'n ding hadden staan.

Hij nam niet op in stereo en was verder ook nogal ontregeld. Na twee avonden zoeken vond ik 1 defect condensatortje in het wisoscillatorcircuit die de hele zaak erachter lamlegde. Het REW knopje ontbrak, dat heb ik nagegoten van zijn rechterbuurman:

nagegoten REW knopje, net echt en het werkt tenminste.

De N4504 is het simpelste type uit de serie zonder versterker/speakers, extra ingangen, trucschakelaars etc. Die enorme plastic kist weegt ook niets in vergelijking met b.v. een N4511. Ze waren er ook ca 50% breder, met allerlei regelaars achter een rookglas klepje en een heleboel extra schakelaars. Mijn toenmalige beste vriend had zo'n ding, en inderdaad je kon er echt alles mee. Alleen als je ''stop'' drukte vloog het ''play'' knopje door de hele kamer heen... plastic fantastic!

Philips N4515 tapedeck, 1979

Prima weinig gebruikt toestel, gedoneerd door een sympathisant. Nieuwe snaren, contactspray - draaien maar weer! Deze jaargang heeft al klinkstekers voorop tbv koptelefoon en microfoons. De allerlaatste exemplaren kregen de inmiddels overal standaard geworden cinch aansluitingen achterop. Wat een ellende, waarom hebben we dat toch ooit overgenomen uit de oosterse keuken? 4x zoveel plugjes aan 2x zoveel kabels voor dezelfde functie. Ronduit onhandig naar mijn ervaring. Nog erger is dat de plastickast slecht afgeschermd is waardoor ie veel brom oppikt uit de omgeving. Ondanks ladingen ingeplakte alufolie, geaarde afschermkous en massadraden everywhere krijg ik het er niet 100% uit. Terwijl een N4511 op dezelfde plek nergens last van heeft...

Philips N4510 tapedeck 1973

Ook kocht ik een iets ouder tweelingzusje van de N4511 als backup exemplaar. Duidelijk minder gebruikt dan de mijne. Uiteraard ook weer vervuild en ontregeld maar dat was met een paar uur sleutelen weer redelijk in orde te maken. Het tellersnaartje was een plasje bagger onderin de kast geworden, maar de 3 motorsnaren waren gelukkig nog origineel en OK. Met de service-instructies in de hand de bandspanning en de mechanische spoelremmen afstellen, rondje contactspray door de schakelaars en potmeters. Nou, hopelijk houdt ie het een tijdje vol.

Als er één collega over de dam is, ruimen er meer de schuur leeg: zo werd ik verblijd met een AKAI platenspeler (hopeloos plastic wegwerpding, inmiddels gesloopt) en zowaar een N4415 taperecorder. Dat is het eenvoudige smallere broertje van de N4511, met slechts 2 koppen en 2 snelheden maar dan weer wel een ingebouwde 2x5W versterker plus speakers.

N4415, 1975

Het lampje brandde maar de motor liep niet. Bleek er een snoertje binnenin de motor bij de sleepcontacten los te zitten. Met enige moeite het motortje opengewrikt, opgebeund en retour. Drie nieuwe aandrijfsnaren, rondje contactspray, koppen en capstan schoonmaken et voila, puik geluid! Was alles maar zo makkelijk. Het ontbrekende kopklepje werd nagemaakt van triplex en plasticfolie. Henk B, hartelijk dank namens de conservator. (3 jaar later reikt ie me alsnog dat kopklepje aan, teruggevonden op de zoldervloer!)

Het hek van de dam...

Tja, als je al zover bent met de line-up smaakt het toch naar meer. Typisch verzamelvirus, gelukkig is het allemaal wat handzamer dan die ouwe auto's. Dus als op Marktplaats een knappe complete recorder voorbijkomt voor weinig kan ik het toch niet laten. Zeker niet als ie in het volgende dorp staat:

Aristona 9138 = Philips N4500 ca 1970

Ongelofelijk maar waar, gewoon tussen alle aangeboden troep op marktplaats (tientallen defecte N4504's) een zeldzame klasse machine, top of the line in 1970. Volmechanisch met 1 motor (hetzelfde deck als de N4407) maar wel 3 koppen en 3 snelheden, multiplay, nabandcontrole etc. En geheel compleet met perspex kap. Snaartjes waren blijkbaar al eens vervangen door imitatie, maar het vliegwiel bonkte in de lagers, resulterend in enorme flutter. Alles eruit, nauwkeurig bekijken en opnieuw afstellen was afdoende. Koppen en bandloop reinigen, afstellen, nieuw aandrukviltje en hier en daar wat dunne olie. Het zou HiFi moeten zijn maar er zit niet zo veel hoog in de line output als gebruikelijk. Met de versterker treble op max is het toch wel een aardig geluid.

De grap van dit type zit in de overvloed van schakelmogelijkheden met bijbehorende indicatorlichtjes. Allemaal mechanisch met gekleurde lampjes en schuifjes met maskers! Kijk maar: het verschil tussen weergave (groen) en opname (rood), verlichte pijltjes bij multiplay geven de opnamerichting aan.

Links: stereo opname, rechts: multiplay 3->1, vergissen uitgesloten!

Ik heb er erg weinig info over gevonden op het net en in de boekjes. Alleen de philips cd uit Duitsland geeft een servicemanual van de N4500 met een enkel z/w fotootje.

Wat je wel eens tegenkomt is de versie met ingebouwde versterker en afneembare speakers, de N4408:

N4408 (fotootje uit servicemanual)

Die heeft een rijtje draaiknoppen op de plek van de 4 schuifpotmeters (te weinig ruimte over voor de versterkerregelaars). En twee afneembare boxen ipv de perspex kap. En ook nog een solide handvat rechts, blijkbaar portable bedoeld voor op feestjes. Al met al een leuke zeldzame postzegel in het rijtje, de laatste mechanische philips bandrecorder voordat de 3 motor magnocontrol versies het rijk overnamen. Probleem is in 9 van de 10 gevallen het snelvooruitspoel rubberwieltje dat net als de snaren vergaan is tot kleefdrek. Geldt ook voor de N4404 - N4407, dus hooguit een tientje voor betalen.

Bij dezelfde aanbieder stond ook nog een eenzaam N4414 recordertje. Idem aan de N4415 maar dan een paar jaar ouder dus nog in zilver met hout ipv zwart/zwart. Geen kap erbij maar verder redelijk compleet. Motorsnaar was weg, spoelsnaren waren vervangen door elastiekjes, de aandrukrol reddeloos verloren met een diepe freesgroef (blijven staan zonder bandtransport). De snaartjes had ik nog wel, maar voor de aandrukrol deed ik een beroep op een collega liefhebber die eens geadverteerd had op marktplaats met los sloopspul. Bedankt voor de genereuze gift, Frank! Hij draait weer als nieuw.

N4414 1974

''SETJE 1974" ofwel hoe maf kan je wezen?

Zoals boven al betoogd ergerde ik me aan de suffe vormgeving van de japanse jaren '80 muziekbriketten in de huiskamer. Al bladerend in de fraaie Philipsfolders (MFBfreaks site en Taxafinn's site, zie de linklijst) kwam het idee op om de hele rotzooi eruit te gooien ten gunste van die fraaie spullen uit ca. 1974. Uiteraard alleen als het geluid minstens genietbaar zou zijn. De ervaring met de 790 receiver en de taperecorders deed echter vermoeden dat dat wel snor zit. En inderdaad, dat is nog zacht uitgedrukt zo bleek al snel!

Het hart van de installatie wordt gevormd door het absolute topapparaat uit die tijd, de 720 receiver:

22RH720 receiver, 1972-1975

Ruim 12 kg A-klasse stereopomp, loeisolide gebouwd, prachtig gedetailleerd maar vooral: wat een fantastisch mooi, vol geluid komt eruit. Eindelijk volle bassen naast kristalhelder hoog (de fameuze contour schakeling). En met 40W uitgangsvermogen op 100W spiekerzuilen vervormt ie absoluut niet. De grap van dit model zit in de groen verlichte aanraakschakelaars rechtsboven.

Sensortoetsjes voor FM voorkeuzestations

De 790 had er al 4, maar hier zitten er maar liefst 7 op. Slechts aantippen met de vingertop en ze gaan om terwijl tegelijk het groene lichtje wisselt. Pure Magic anno 1972! En net als in de 790 zitten er twee meters op voor afstemindicatie (positie en sterkte), ditmaal achter een bol vergrootglas de zogenaamde 'vissenogen'. Reed de vormgever wellicht Citroen? Puur DS, GS en CX.

Vissenogen tbv afstemindicatie

Geinig stylingdetail, de hele famile had dat destijds, denk maar aan de fameuze visoogversterkers. Het enige probleem met de 720 is dat de lampjes stuk gaan en moeilijk te vinden zijn. Er zitten wel 4 verschillende soorten in. Uiteindelijk vond ik in de Conrad catalogus een paar passende peertjes voor de meterverlichting en de afstemschaal - zie de "AV-tips" pagina. De sensorlichtjes en de indicatortjes voor oa stereo blijkt wat lastiger, ik heb iets te zwakke lampjes moeten nemen. Maar al met al is dit toestel een hoogtepunt in styling en kwaliteit, hetgeen de laatste jaren wat breder erkend wordt. Zie je er een voor weinig, red hem van de kraak want dit komt nooit meer terug.

Dan de pick up. Het oog wil ook wat en de passende draaitafel uit de folder is de 212. Ook met groene sensorknopjes en alu-hout kast afwerking.

212 Pick up 1975 (met 217 arm)

Sensortoetsjes tbv snelheidskeuze

Dit toestel had natuurlijk weer wat aftersalescare nodig zoals een nieuwe netschakelaar en een schoonmaakbeurt. Het geluid was -zelfs met een 412 element in plaats van het standaard gemonteerde 400je- niet zo mooi vol als wat ik gewend ben. Het was allemaal wat scheller. Uiteraard weet de contour van de 720 er wel wat van te maken, maar perfect is het niet. Dus dan maar het complete uiteinde van de arm van de 217 overgezet op deze basis (212 armbuis ingekort tot juiste geometrie). Want de tachogeregelde motor met fijnafstelling is wel puik. En het uiterlijk he, zelfs de kap kan ditmaal dicht over een draaiende LP.

Voor een bandrecorder kan ik kiezen uit diverse tijdsynchrone modellen, de N4510 staat het vaakst in de folders naast de 720. Heeft ook nog net houten zijkantjes ipv zwart. Maar de N4418 is natuurlijk het mooiste met houtnerfkast en alufront, ook al gebruik je dan de ingebouwde speakers niet.

''Setje 1974'' in de huiskamer:

"Ooit kiest U voor mooist" .... alleen dat is de B&O slogan ;-)

Nou alleen nog dat (erg goede doch te nieuwe) JVC cassettedeck en die suffe zwarte CD-briket vervangen. Wordt vervolgd!

Philips N4418 1974, de meest luxe van de serie

Ach ach: een gesloopte/doorgefikte N4418, incompleet en hangt met plakband inmekaar. Die komt als geroepen. Want ik had net een dubbele N4511 voor onderdelen gekocht, die toch weer makkelijk spelend te krijgen was. Tja wat moet je met twee dezelfden. Antwoord: zelf bouwen wat je niet hebt! Kortom de sloop 4418 helemaal uitmekaar (t/m de toetsjes, schuifjes en de alu beplating) en alle 4511 mechaniek en electronica erin gepast. Natuurlijk hebben we dan geen ingebouwde eindversterker meer, maar dat prutsen we erbij in met sloopspullen (dit viel tegen, de eerste keus versterker bleek half stuk dus moest het nog een keer). Van buiten klopt het nu in ieder geval helemaal, en daar gaat het me om. Het geluid is ook nog eens excellent. Doopnaam: N4418-G by Gromsound. (inmiddels doorverkocht omdat ik er op een zeker moment 3 had staan).

Hij is er ook met een zwarte schakelstrip onderaan, vreemd genoeg zie je die vooral in Duitsland:

N4418 zwartstreep (blijvertje).

Mooi ding, na vervangen van een flipflop-unit en alle snaren, schoonmaken en doorspuiten met contactspray en koppies stellen (1.5 uur werk op 1e kerstdag bij mijn broer thuis - je moet toch wat doen) klinkt ie het weer erg goed. 1 indicatiepeertje vervangen, maar verder een ongebruikelijk gaaf exemplaar, blijkbaar van zorgvuldige mensen geweest. Bedankt voor het bewaren en koop wat lekkers voor die knaak ;-) Deze machientjes zijn erg makkelijk in onderhoud, gebruik je hem regelmatig dan zou ik deze (of de 4511) aanraden boven die onbetrouwbare plastickrengen N4504/6/12/15.

Het bijna-sluitstuk van de collectie!

Jaja, lang gewacht en stil gezwegen (behalve in een paar gevraagd advertenties dan). Toch nog na 2 x misgrijpen (ten gevolge van stiekeme opkopers-doorverkopers op Marktplaats, wat een narigheid) een N2520 te pakken. De aanbieder sympathiseerde wel met mijn passie en gunde me het toestel na het bekijken van deze site. Dank!

N2520 HiFi cassettedeck, 1975

Dit is dus de verbeterde versie van het eerste HiFi cassettedeck de N2510 (zie straks op pagina 3). De markt wilde Dolby-B dus dat zit erop, maar DNL gelukkig ook nog. De achterstrip is zwart ipv alu en de pianotoetsen, lampvenstertjes en graphics onder de schuiven zijn iets gewijzigd, maar verder is het hetzelfde knappe ding.

Slechts de snaartjes wisselen, netjes afstellen en hij gaat weer. Het uiterlijk is TOP. Met liefde voor detail ontworpen knopjes en geraffineerde perspex schuifregelaars. Wat missen we toch veel tegenwoordig:

details handig servicen ook!

Let op de frontstyling die perfect in lijn doorloopt met de 720 en b.v. een 209S pickup. Dat wordt een prachtig stijlvast spektakel in het huiskamersetje. Kan die JVC weggestopt achter een klepje ofzo. Het weergave geluid is -na zorgvuldig afstellen- prima dus daar hoef je het niet voor te laten.

Over mazzel gesproken: de MFB's komen!

Wat nou sluitstuk? Denk je nooit meer voor een redelijk bedrag aan MFB spul te komen, staat er zomaar op een zondagmiddag een fraaie aanbieding op marktplaats. En ook nog vlakbij een kennis. Snel geregeld voordat de hongerige meute het in de gaten had en voor de vraagprijs meegekregen: twee MFB boxen type 544 (60W) plus de 551/651 voorversterker/tuner tweeling erbij! En alle kabels, boekjes, schema's ook nog. Kan het mooier?

22RH551 / 651 visoogtweeling voor MFB sturing, 1975

Het weekeind daarop was het spul hier en kon het getest worden. Na het doorpompen van alle schakelaars en potmeters met contactspray en het aan de achterzijde volgieten van de lamme draaiknoppen was het weer heel behoorlijk te gebruiken. Slechts de twee powermeters van de 551 zijn RIP, waarschijnlijk een keer een piek gehad ofzo, ze liggen uit de lagers.

Maar wat een geluid!! Prachtig transparant stereobeeld met fraaie onvervormde bassen uit veel kleinere kastjes dan normaal, dat is HET kenmerk van MFB. De overigens helemaal niet verkeerde 100W zuilen (FB565) konden per direct in de verkoop, daar wist ik al een liefhebber voor. Verkoopprijs = aanschafprijs van de MFB's, dus het is een mooie ruil. Om de geheel zwarte kasten ook optisch in overeenstemming te brengen met de rest heb ik er een decent lapje kwaliteitsplakhout overheen gedrapeerd en de frontomlijsting matzilver gespoten. Alsof Philips het zo bedoeld heeft! Eigenaardig dat alle gewone speakers destijds zowel in houtnerf als zwart essen leverbaar waren, en de MFB's niet... wegens ''professionele uitstraling?''.

544's decent verklassiekt, de frontjes waren van zichzelf al bruin

MFB is ook de oplossing voor wie van zijn huisgenote geen grote speakers mag neerzetten (en dat komt helaas vaak voor). Neem dan de 541's, dat zijn vrij kleine kastjes met een uitstekend geluid alsof ze 2x zo groot zijn. Een kennis heeft ze gewoon tussen de plantenbakken op de woonkamervloer staan! Even oppassen met water geven dan he ;-)

En toen moest er natuurlijk een goed werkende MFB aansluiting op de 720 gemaakt worden. Want die kan ik eigenlijk niet meer missen. Dat 651 tunertje is wel erg simpelmans in vergelijking... Via de 720 koptelefoonplug gaat het al prima. Maar beter is: ergens binnenin aftakken en de 2x40W straalkachels achterop buiten werking stellen. Dat scheelt heel wat slijtage aan die 4 dure gepaarde eindtorren... Dit is inmiddels gelukt en staat hier beschreven: 720mfb.htm

Setje 1974 met MFB aandrijving, TOPsound!

Bij directe vergelijking van de 551 en de 720MFB middels snel switchen van de speakers is er geen verschil hoorbaar, zelfs niet in klankkleur. Ook weer opgelost. Potjandorie wat klinkt dat goed zeg, had ik dat maar 25 jaar eerder geweten! (alhoewel dan had ik het vermoedelijk niet kunnen betalen). MFBfreaks, zeer bedankt voor het goede spoor. Je kon* zelfs op meetings converseren met de ''uitvinder'' van dit spul en meteen even bij gelegenheid een luidspreker demo LP door hem laten signeren:

tof he, hartelijk dank Bovenmeester Piet! [*overleden in 2022]

In middels heb ik al 4 sets verschillende types MFB het is inderdaad verslavend goed. Van de kleintjes 541 (30W) via de middenmaat 544 (60W) tot aan de 567 (ook 60W maar grotere basspeaker). De duurste set kostte me nog maar 100 eu, ongelofelijke prijs-kwaliteit verhouding. 5x dat bedrag zou objectief gezien nog steeds aanvaardbaar zijn voor zon unieke weergave. Zak maar in het moeras met die plestik surroundrotzooi, echte HiFi is niet te vervangen. Meer weten? www.mfbfreaks.com en doe gezellig mee op het forum!

Een bandrecorder voor een kratje bier!

Denk je op te houden met verzamelen, biedt een sympathisant aan om er nog een paar langs te brengen. Tja, dat is wel heel verleidelijk. Een tijdje terug stond er een advertentie op marktplaats:

Aristona 9197, ca 1974

''Aangeboden oude defecte bandrecorder, ruilen voor een kratje Grolsch''. Fotootje toonde een stoffige doch zo te zien complete Aristona 9197 (=N4416) plus een set passende Philips spoelen. Snel een meeltje die kant op en gereserveerd. Omdat het ding nog bij zijn ouders op Terschelling(!) stond werd de definitieve afspraak een paar keer opgeschoven. Maar uiteindelijk had de aanbieder wel zin in een ritje dus het spul kwam vanzelf aangespoeld in het museum. Inclusief nog wat soortgelijke zooi van zolder (nou we toch aan het opruimen zijn): een N4308S plus nog een D6920, maar nu een mooie die het nog doet ook!

N4308S ca 1968

D6920 de tweede, jaren '80

Goed voor een additioneel sixpack Grolsch! Het werd een erg gezellige avond onder gelijkgestemden (hij bleek ook nog een mede-autohobbyist, erger nog: ik herkende hem na enige tijd van een serie artikelen in mijn lijfblad K&T). Corritmo, bedankt!

De 9197 was op de snaren na redelijk in orde en loopt inmiddels weer als nieuw na het standaard rondje nazorg. De 4308S kostte wat meer moeite met al dat mechaniek. 3 van de 4 snaren vervangen, her en der smeren, contactspray etc. Ach, het is geen HiFi (mono, alleen stereo weergave via een additionele externe voorversterker) maar hij doet het wel leuk. Grappig van dit type is dat ie van 1968 tot 1976 leverbaar was! Heeft ie toch maar mooi 3 tussenliggende generaties bandrecorders overleefd. Ze stonden veel op scholen voor van die taal-luisterlessen. Alleen op mijn school hadden ze van die lilluke ijzeren Tandbergs...

Jaren later krijg ik op een stereofotobijeenkomst twee van die anonieme externe kastjes aangereikt, herkende ze niet eens maar onlangs zag ik in de folder van '73 opeens het licht! Meteen proberen en ja hoor gewoon keurig helder stereo uit die ouwe 4308. De oude kast (wit) doet het zelfs nog wat beter dan de nieuwe (zwart /A). Iets andere dinbussen en knopindeling maar functioneel hetzelfde: duo/multiplay en stereo weergave erbij. Curieus hoor dat dat er niet standaard in zat, die paar torren extra...

EL3787 en idem /A

details

De D6920 hoeft alleen gereinigd en afgesteld te worden, klinkt gewoon meteen goed. Alle donateurs hartelijk dank voor het bewaren.

Een tijdje later stuurde hij me ook nog een passende koptelefoon op, leuk voor de originele sfeer:

N6301 koptelefoon met originele DIN-Jack adapter.

Leuk, maar de echte ster uit de folder is de....

N6302 koptelefoon model ''halve kokosnoten''! kokofoon dus

Wat een ding, niet veel hoog maar zeer typerend voor de tijd en natuurlijk ernstig noodzakelijk naast de 720-4418-209s: zie de folders van 1972-1974 en dit bij cassettes meeverpakte blaadje:

720&kokofoon in aquarel en... ..reunited!

Net nog even een verweesd sloopversterkertje uit een studentenkot gered, een 561 dus de dikste conventionele visoogversterker met 40W muziekpower. Als ie het deed tenminste want de eindversterker is RIP. Ach, als reservevoorraad voor de 551 en de 720 is het wel handig. Voor het mooi toch maar even de kast weer netjes inelkaar gepast met nieuwe schroefjes, want er was behoorlijk grof in rondgespit met de schroevendraaier. MFB bus ingeknutseld, heeft ie toch nog een functie.

22RH561 versterker, 1975.

Als troost na deze misser, een werkende erbij gekocht. Nu met zilverfront en notehout dakkie. En die heet 22RH521 en is uit 1974. Mooi ding! Gelukkig zijn sommige mensen wel zorgvuldig met hun spullen.

Tenslotte (!?) dan toch maar de missende N4416 opgebouwd uit de resterende sloopspullen en een gedoneerde lege 4511 kist uit de West. En voortaan niet te snel spul weggooien, dat zal me leren...

N4416, 1974

Vooruit, nog maar een plankje erbijonder in de gang, alle magnocontrolrecorders bijelkaar (muv 4417*en 4419* die zijn me te zwart). Alles speelklaar opgesteld met een schakelkastje aan de 790 receiver:

"Wall of Gromsound"

Minimum gangbreedte conform bouwbesluit 1.10 meter? Ach die 25 cm kan er wel af ;-)

*ahum zie pagina 3

De koning van de Philips '70s recorders: N4450 (maar je krijgt het niet kado)

Eigenlijk zocht ik er niet naar gezien de gecompliceerdheid, de evenredige reparatie ellende en de nogal stevige vraagprijzen, maar ja als iemand een ruil aanbiedt van een defecte N4450 tegen een geservicede 9197 (plus overspoelen van twee van die 26 cm wielen op 4 kleine spoeltjes) tja dan kan ik het ook niet meer helpen dan is het gewoon het noodlot! Dus ik heb nou ook zo'n joekel...

N4450 ca. 1972: 26cm spoelen, autoreverse, ingebouwde amp.

Ojeeojee wat een ingewikkeld ding. Er zit zelfs een mechanische timer in voor automatiek starten bij afwezigheid. En moet je die koppenplaat zien: 6 koppen, 2 capstans en 2 rollen... even afstellen? Ken effe duren!

timer koppen

Bij de eerste proef was het geluid slecht (dof en zacht), het loopwerk haperde (oa toeren op hol), uiteraard zijn er wat lampies stuk. Maar goed hij doet het wel en er fikt niks door gelukkig. Dus maar weer ijzeroxide wegbeitelen van de 6 koppen (hoge tonen terug), viltjes opborstelen, speedswitch wat masseren en even voor de proef 1 weergavekop (die voor rechtsaf) nagesteld. Klinkt niet verkeerd dus een goeie basis om verder te sleutelen. 1 op de 4 keer play werkt goed, de andere keren is een kanaal zacht. Omschakelswitch mottig? En linksom draaiend is het geluid nog slechter. Affijn we zien wel. Eigenlijk is het een beetje onzin naast een N4418 (zelfde kwaliteit geluid doch veel betrouwbaarder) maar de rechtgeaarde Philipsverzamelaar mag dit bakbeest natuurlijk niet missen. Al was het maar om al die REVOX en AKAI evangelisten te stangen ;-)

Dankzij een tip van een kennis was die omschakelbusiness vlotjes gevonden en doorgesmeerd. Toch handig dat we allemaal hetzelfde schroot opknappen! Stuk of 7 lampies vervangen, koppen stellen, alles doorspuiten en het is weer zoals het hoort. Zolang als het duurt.... want na 2 dagen draaien kraakte het weer op rechts. Waarom gebruikte Philips toch steeds van die inferieure poppenhuis schakelaartjes? En dan is het nog niet eens zo erg als later met de plastic fantastic apparaten, die kraken en brommen echt chronisch.

A: signaalprint, B: stuurprint, C:motor, D: vliegwielen, E: timer

De kerstboom op de signaalprint, de stuurprint met deels dezelfde insteekunits als een 4418, en de HALL motor (contact- dus slijtageloos maar wel weer een rits torren die stuk kunnen en de eerste ''versleten'' motor uit een 4418 moet ik nog tegenkomen!).

Een paar draaiuren later fikte de loopwerksturing eruit waardoor ie onvoorspelbaar op recording sprong. Lekker, een paar opnamen naar de haaien. Schema erbij (niet schrikken!) en er blijkt een waar woud van diodes in te zitten om al die stuurfuncties heen en terug te coordineren. Niet te volgen! Uiteindelijk maar een stuk of wat diodes vervangen die in de buurt van de REC flipflop zitten en het liep weer.

Helaas het bleef een rampenbak, na nog geen hele tapekant weer gekraak op rechts en dof geluid. Dit schiet niet op. Ik heb de achterkant er nu standaard af en alle bedrading voorlangs de audiokast, want hij moet echt bij elke poging tot afspelen weer open. Heb ik nou gewoon pech en is het een afgeleefd wrak, of is dat met alle 4450s anno nu zo erg? Ik was wel gewaarschuwd door diverse andere lotgenoten... maar goed dat ik er geen enorm bedrag aan kwijt ben dan.

Nou 1 keer dan nog, ALLE verbindingen van kop t/m outputbus doorgesoldeerd m.n. de richtingswitch SK30:

duurtest, open tot het is opgelost @#$!!

Leermoment: als je echt zo'n ding wilt hebben zoek er dan een die het aantoonbaar goed doet en niet zo'n werkpakket want het is echt geen doen. Tenzij je een techniekmasochist bent natuurlijk (rij je ook toevallig een CX dan? ;-)

Op het autoreverse printje zit 1 verdachte tor, vervangen en yep dat werkt gelukkig weer. Nou we komen er toch nog op den duur... Schakelaartje erbij in de stuurdraad naar het REC relais en het onverhoeds opnemen (wissen) heb ik geen last meer van. Aandrukviltjes rechts vervangen want die begonnen als een gek te resoneren. Het storingvrije afspeelrecord is nu 8 tapekantjes... tja ALS ie het eindelijk doet is het wel een fantastisch spektakel zeker in zijn achteruit.

Nou ben ik niet zo'n vinylmaniak maar een kennis -die specialiseert in pickuppies- gaf nogal hoog op over de 202. Er kwam er eentje voorbij voor weinig:

22 GH 202 Pickup 1970

Dit is de eerste Philips draaitafel met electronische sturing van het toerental, apart instelbaar op alle 3 bereiken 33-45-78. Hij heeft een continu geregelde tachomotor (net als de bandrecorders) dus er wordt niet meer mechanisch met de snaar geschakeld maar elektrisch met een draaiknop. Er zit ook al een MD 400 element in. De 212 is in feite een gemoderniseerde versie van deze knapperd (alu deck met echt houten zijkantjes, 790 stijl). Na een flinke schoonmaakbeurt, nieuwe snaar en vastkitten van het afgebroken scharnier is ie weer helemaal tiptop. Klinkt ook goed, hij had gelijk.

Tja, toeval bestaat niet: de plastic jaren 80 Tegniks werkplaatsradio van de bedrijfsburen ging stuk en er kwam ergens van zolder een setje 590-697 anno 1970. Binnen twee dagen liep ik er toevallig langs (ik ruik ze toch?):

22RH590-697

''Ben je erg gehecht aan die ouwe zooi?'' - Mwah... Kortom: omgeruild voor een stuk nieuwere ar5702 (5 jaar maar liefst) en de mannen kunnen weer lekker blazen. Voor ma snel een vervangend 2e hands aristonia minisetje gekocht en iedereen is gelukkig ;-)

aparte golfbereiken op deze 697, zeldzaam!

Bijzonder ding die tuner, iedereen heeft de 691 (MW LW SW FM) maar deze variant heeft in plaats van LW twee gesplitste SW bereiken, dus is wat selectiever. Zeker voor de verre buitenbossen bedoeld. De stereodecoder bleek stuk (alleen mono output) maar na het vervangen van 1 kaduuk torretje was dat gelukkig simpel opgelost. Verder klinkt ie als een klok, knap helder geluid. En s'avonds ontvangt ie nog best wel veel met de ingebouwde ferrietstaaf op de korte golf. Leuk detail waaruit de zorgvuldige afwerking blijkt: klem rondom de 8 drukknoppen zit achter het front een dekentje zwart schuimrubber, evenals een strookje aan weerszijden op de uiterste randen van de schaal. Waarom? Om in het donker geen strooilicht van het stereolampje en de schaalverlichting tussen de knoppen en de kastdelen door te zien kieren! Wat een tijd..... en wat een verschil met de huidige goedkope ramsj-rommel.

Vrienden van Thermeq, bedankt! (en veel plezier met die 5702: ) HERRIE!!

Een sympathisant-collega verzamelaar had nog een defect 621 tunertje over. Toch maar proberen te repareren, slopen kan altijd nog. Frank M, hartelijk dank voor de giften (ook nog wat andere sloopapparatuur gehad in het voorbijgaan) en die link hieronder heb je dik verdiend!

Tweemaal de visoogtwins, zwart en hout/alu

Geintje: alle visoogapparaten gestapeld *.

(* inderdaad, de smalletjes 520 en 550 niet, die zijn me geluidstechnisch echt te mager).

En daarmee kan dan de complete opstelling (521-621-212-4510-426s) als in de onderstaande bewaarde advertentie uit 1972 (national geographic) worden neergezet. Mijn vaders droom destijds...

Droombeeld 1972 topset

...maar nadat ie naar de prijzen had geinformeerd werd het helaas het konijnenhok (5)702:

De realiteit in 1974.

Hmm, ik had graag 2 maanden stamppot met gehaktballen gegeten als ie toch die mooie spullen had gekocht ;-) Jammer dat ie deze inhaalslag niet meer heeft meegemaakt. Wij, de kinderen van die generatie, kunnen nu alsnog die handel voor een paar tientjes in huis halen. Leve de wegwerpmaatschappij, haha!

De laatste wens: een 1e generatie CD speler

Tja voor die paar CD's die ik heb te draaien moet er natuurlijk een passende Philips speler bij de "ooit kiest u voor mooist" set worden aangekoppeld. Die lilluke zwarte Tegniksbriket valt nu wel erg uit de toon. De echt allereerste (CD100 - 1982) is inmiddels een nogal prijzig collectors item geworden. Zeker 5 pogingen hadden geen succes omdat iedereen dik geld wil zien... tja het moet wel hobby blijven. Nou dan maar de tweede (stond in dezelfde folder ernaast) de CD202.

CD overzicht (folder najaar 1983)

Overigens opvallend: voorop de audiofolder van najaar 1982 prijkte een voorloper van de 202, alleen stond daarop een afwijkende code namelijk F8422, passend in de nummering van de laatste platenspelers. Heeft Marketing blijkbaar op de nipper verijdeld. ''Dit is geen pickup, dit is iets geheel nieuws!!":

Folderomslag najaar 1982, F8422!

CD202 1983

Functioneel hetzelfde ding als een CD100, alleen zit er nu een kist met loze breedte omheen (let maar op het stylistische grapje van het kleurverschil, en de dichte koelsleufjes rechtsachter) om hem in een standaard audiorack te bouwen. De bedieningsknopjes zijn in uniforme grootte op het front verdeeld en hij heeft een paar extra indicatieledjes en een speelduurdisplay. Erg leuk in het donker met die backlit schaal:

nightdesign by Flips

Yep, er is een led-segmentje van de teller stuk dat komt meer voor las ik al. Geeft niet hij klinkt perfect, geen ruisje te bekennen en duidelijk vollere 'analoge' sound dan de in vergelijking nogal vlak en schel klinkende Tegniks briket. Het loopwerk is tevens veel stiller en met (max 4x speedl) zelfgebakken CD's heeft ie geen enkele moeite.

Dit is een iets latere versie met een gemotoriseerd cd laatje, een wat luxer display (met FLD), een AB en wat programmeertrucjes:

CD304 1984

Kijk aan, er zit nog steeds een CDM1 loopwerkje in. Zwaar apparaat ook, 8 kilo!! Puur aluminium weer. Wat een voelbaar verschil met die plastic prutzooi van iets later als de CD150. Deze 304 heb ik gekregen van een v2000 klant, achter uit de schuur (defect). Hmm lasertje doet het wel maar de plaat wordt niet herkend. Lensje poetsen is dan de eerste poging, hielp niet. Plotseling liep ie toch weer, het blijkt dat ie na 10 min opwarmen gewoon werkt. Oplossing staat overal op het net: 'griplets' op de prints doorsolderen. Bleek inderdaad direct te helpen. Al dat zwart is mijn smaak niet maar het is wel een fraai solide apparaat en zo'n AB is ook wel handig. Bedankt Jos!

Als het spindeltje wel draait maar hij herkent een (echte) CD niet, veeg dan het lensje schoon met een wattip. Wil nog wel eens helpen. En in de modellen 204 304 moeten standaard alle griplets worden doorgesoldeerd voordat je iets anders doet! Zoek maar op ons forum.mfbfreaks.com op ''griplets''.

---------- KLAAR!! ----------- alhoewel, bijna :

duur en stuk, lees meer over dit avontuur en de afloop op cd100.htm

Apropos CD's, dit kwam ik tegen in een oude knipselmap die ik een tijdje kwijt was: een aankondiging van de CD speler als nieuw medium, in een hifi gids uit januari 1982:

voorproefje uit de ontwikkellabs anno 1981

De bovenste is een hele simpele Philips proto (misschien zelfs wel een houten mock-up) met maar 4 knopjes (het lijkt wel een ouwe wasmachine met dat ronde kijkglas in de klep!), links een SONY proto -uiteraard weer het typisch japanse ongeinspireerd zwarte doosje- en rechts een technische voorloper van de CD100, nu nog in een rechthoekig kastje maar al wel met dezelfde knopjes, ledbalk en een 2 vlaks bovenladerdekseltje. Gelukkig is er later nog een stylist overheen geweest, ik gok op dezelfde die de eerste serie V2000's heeft getekend. Want dit is wel een beetje een duf doosje, terwijl de CD100 in mijn ogen een fraai kunstwerkje is. Een nieuw medium introductie waardig! Alles over deze twee kastjes op: http://www.marantzphilips.nl/rarities/#Philipsprotos

Zojuist aangespoeld via een collega die ook zo'n surroundset heeft gekocht en deze oudgediende (eerste eigenaar) al bijna had weggegooid: een hele vroege (de CD10 zat er nog voor, dat is een erg groot onhandig ding met een enorme batterijbak-de styling doet vermoeden dat het gewoon een Sony is, en ook de schemas in de manual zijn duidelijk niet uit eindhoven) draagbare CD speler van Philips, de CD15.

CD15, ca. 1985 (CD10-YNOS kloon)

Grappig ding met CDM2 loopwerkje en een batterijlade voor 8 (!) penlights.

Eigenlijk te nieuw voor de collectie maar toch wel leuk om te bewaren. Overigens kon je er volgens de collega NIET mee lopen, dan sloeg ie vrolijk over. Meer iets voor op het terras of de camping dus. Twee koptelefoonbussen en een line-out zitten erop en verder helemaal niets behalve track vooruit-achteruit en volume. Inmiddels zijn voeding en amptouwtje ook gearriveerd dus proberen maar: inderdaad dezelfde volle sound zonder mechanisch bijgeluid uit het deck. Zijwaarts gekanteld redt ie het tot meer dan 60 graden, maar achterover of voorover houdt het bij krap 45 graden op dan slaat ie over. Uiteraard het gevolg van dat relatief zware zwaaiarmpje - ''elk voordeel hep se nadeel''. CD-R speelt ie weer keurig af net als de stationaire machientjes. Dank je, Patrick S.!

Leuk pre-vuilstort kadootje van de andermaal gewaardeerde collega Johan ten H: een CD-audio recorder!

CDR880 eind jaren 90

Achterhaald ding ten gevolge van de PC-brander revolutie, maar niet minder praktisch. Bedoeld om bv LPs en cassettes makkelijk over te zetten op CD. En daarom voorzien van een suffe beveiliging zodat ie alleen op speciale prijzige 'audio CD-R(w)' met opgelegde kopieerbelasting kan opnemen.

Niet omheen te komen dus op slag oninteressant in vergelijking met die spotgoedkope computer CDtjes. Echter voor wie van kwaliteit en gebruiksgemak houdt toch wel aantrekkelijk. Want niet urenlang pielen met PC, geluidskaart, PU voorversterkertje, geknutselde kabeltjes, lastige software etc etc. Maar gewoon LP afspelen op de huiskamerset en simpelweg 'record' drukken op dit toestel. Tracks scheiden met een extra klikje (of automatiek maar een enkel tikje op de LP laat dat al misgaan) en na afloop 'finalize' drukken -> direct op elke nieuwere speler werkende Audio CD. Met dezelfde superkwaliteit als een gewone 'redbook' CD zonder PC compressiecompromissen. Echt wat voor mij dus!

Gevalletje doet het prima en speelt ook als CD speler alle soorten schijven puik af, zelfs CD-RW. Want hij kijkt zelf wat je erin stopt en draait een testrun om de laser optimaal af te stellen. Het is niet mooi om te zien maar wel handig. En als je op audio-CD-RW opneemt en dan later even snel in de PC 1:1 kopieert naar gewone CD-R ben je er ook. Het origineel is 1000x te herschrijven, je hebt er maar eentje nodig dus ;-)

De derde CD speler uit de oerserie!

Je kan ook wel eens mazzel hebben als verzamelaar. Een sympathisant van deze website bood me wat overtollig philipsspul van zolder aan. In eerste instantie de bekende elektret koptelefoon van 1978 en een vierkantoog MFB voorversterker (6551). Die laatste vond via ons thuisforum rechtstreeks zijn weg naar een verweesd vierkantoog tunertje. Echter genoemde sympathisant vond op zolder ook nog een afgeschreven CD speler (kaduk) en tot mijn verrassing was het maar liefst een CD303. Het topmodel uit de eerste serie, met compleet naar buiten schuivend deck bij wijze van lade. Nog nooit zon ding in het echt gezien, nou dat wil ik wel proberen hoor. Met het forum achter de hand kom je een heel eind.

CD303 1983

uitschuifloopwerk plof!

Bij binnenkomst blijkt ie wel na enige aarzeling te spelen maar er komt bijna geen geluid uit, alleen de hardste passages en dan ook nog zwaar vervormd. De ervaring leert dat in oude HiFi meestal de elcos slof zijn. Het beste kan je beginnen de voeding na te meten.

Manual opgehaald bij Wil Manshande (www.nostatech.nl andermaal grote dank), open dat ding en de meter erop. Inderdaad is 1 spanning duidelijk te laag. Rijtje elcos vervangen tot dit was opgelost, 5V nagesteld conform de manual en proberen maar weer.

Ja! het geluid is terug maar hij herkent CDs maar erg moeizaam, 1 op de 3 keer. Verder sleutelen dus. Op suggestie van de forumleden nog wat elcos gewisseld oa op de servoprint en op het deck zelf. Dat laatste had het meeste effect, hij doet het weer zoals het hoort. Nou dat viel me mee, 2 dagen sleutelen en 3x open. Echter later ging ie toch weer uitvallen (herkende de cd weer niet). Uiteindelijk was vervanging van ALLE voedingselcos de blijvende oplossing. Kleine moeite groot plezier.

de eerste CD folder reunited, ach wat mooi...

Zeer grote dank aan sympathisant Jan, ook voor alle moeite die hij deed om de spullen onbeschadigd hier te krijgen!

De cassetterecorder story: apparatuur3.htm

.......................................................................................

Foto's en text (c)AvW 2003-2016 niet jatten zonder toestemming aub